نشریه قرآنی سراج منیر

نشریه قرآنی سراج منیر گامی است ناچیز در مسیر نورانی و بی انتهای قرآن کریم و اهل بیت علیهم السلام

نشریه قرآنی سراج منیر

نشریه قرآنی سراج منیر گامی است ناچیز در مسیر نورانی و بی انتهای قرآن کریم و اهل بیت علیهم السلام

نشریه قرآنی سراج منیر

باسمه تعالی
سعی حقیر در این وبلاگ این است که در حد توان آشنایی بیشتری نسبت به ارزشمندترین یادگاران پیامبر اعظم (صلی الله علیه و آله و سلم) یعنی قرآن کریم و اهل بیت (علیهم السلام) پیدا کنیم و در مسیر بندگی و تقرب به خدای متعال به دامان آن دو ثقل الاهی تمسک جوییم که راهیابی به حقیقت بندگی جز از طریق آن دو ، میسر نمی گردد.(واحد قرآن و عترت علیهم السلام مدرسه حضرت ولی عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف)

طبقه بندی موضوعی
آخرین نظرات
  • ۱۵ آبان ۰۱، ۱۵:۲۲ - شاگرد بنّا
    احسنت
نویسندگان

۹ مطلب با موضوع «سراج منیر شماره 3:ترتیل» ثبت شده است

۲۸
مهر

ترتیل از دیدگاه قرآن و حدیث
 چکیده:
 از جمله آداب تلاوت قرآن کریم مسأله ترتیل است. ترتیل که در لغت به معنی منظّم و مرتّب ساختن است در اصطلاح، به مفهوم خواندن آیات قرآن با تأنّی و نظم لازم و ادای صحیح حروف و تبیین کلمات و دقّت و تأمّل در مفاهیم آیات و اندیشه در نتایج آن است. بدیهی است چنین قرآن خواندنی می‏تواند به سرعت به آدمی رشد و نموّ معنوی و تقوی و پرهیزگاری ببخشد.
 
  • ابراهیم سامانی
۱۳
خرداد

حکایت اول :

چه خوش است صوت قران زتو دلربا شنیدن  ***   به رخت  نظاره  کردن سخن خداشنیدن

درحالات علامه بحرالعلوم آورده اند :

روزی بحرالعلوم واردحرم مطهرامام علی (علیه السلام) شد و بیت فوق را زمزمه کرد.

یکی از حاضران پرسید: سبب خواندن این بیت چه بود؟

فرمود:هنگامی که وارد حرم شدم دیدم حجة بن الحسن(عجل الله تعالی فرجه الشریف ) درناحیه بالای نشسته با صدای بلند و زیبا

قران تلاوت می کند. چون صدای آن بزرگوار راشنیدم این شعرراخواندم.( بحار ج/53 ص/302 هشتصد نکته درباره قرآن ص/227)

حکایت دوم :

روزى به (ابوعمر ذازان فارسى) برخورد کردم. گفتم : ابو عمر چقدر قرآن را زیبا می خوانی ! اینگونه قرائت را از که آموخته اى ؟ تبسمى کرد و گفت : روزی  امیرالمؤمنین (علیه السّلام) از کنار من رد می شد ومن شعر می خواندم در حالی که از هر لحاظ (چهره ، اخلاق و صوت) زیبا بودم ایشان از حُسن صوت من ، تعجب کردند، و فرمودند: اى ذازان ، چرا با این صداى زیبا قرآن نمى خوانى؟

عرضه داشتم : چگونه قرآن بخوانم درحالی که از قرآن بقدر آنچه که در نماز خوانده مى شود، بیشتر حفظ نیستم .فرمود: نزدیک من بیا نزدک شدم ، کلماتی در گوشم گفت که نفهمیدم ، بعد فرمود: دهانت را بگشا و در آنحال با آب دهان مبارکش ، دهانم را  متبرک گردانید. بخداوند سوگند اى سعد! بعد از آن لحظه  احساس کردم ، تمام قرآن را با اعراب و حمزه و شرائط دیگر، حفظ کرده و مى دانم و بعد از آن ، در مورد قرآن ، به هیچ کس محتاج نشده و نیازى به سؤال پیدا نکردم.(الخرائج و الجرائح / ج‏1 / 195 / الباب الثانی فی معجزات أمیر المؤمنین علی بن أبی طالب علیه السلام / بحار: 41/ 195 ح 6)

  • ابراهیم سامانی
۱۳
خرداد

 

کارلتون اس گون دانشمند معروف آنتروپولوژی (انسان شناسی)، استاد دانشگاه ایالت پنسیلوانیا آمریکا در کتاب خود به نام کاروان می‌نویسد:

بلاغت یکی از مزایای عظیم قرآن است. قرآن هنگامی که درست تلاوت شود چه شنونده به لغت عرب آشنایی داشته باشد و آن را بفهمد یا آشنایی نداشته و آن را نفهمد، تأثیر شدید و عمیقی در او گذاشته و در ذهنش جاگیر می‌شود. این مزیت بلاغتی قرآن ترجمه‌شدنی نیست.

  • ابراهیم سامانی
۱۳
خرداد

ما براى قرّاى قرآن احترام زیادى قائلیم و معتقد هستیم که قرّاى قرآن هم رسالت سنگین و مسئولیت بزرگى بر دوش دارند. در حقیقت، در هرجایى که صوت تلاوتتان مى‏رود، شما حضور دارید و با این حضور همه جایى، مى‏توانید خیلى مؤثر باشید. یعنى واقعاً گاهى ملتى را با یک تلاوت‏ مى‏شود منقلب کرد. در واقع به برکت آن محبتى که مردم به‏خاطر صوت قرآن و به برکت آن به شما پیدا مى‏کنند، مى‏توانید تحولى ایجاد کنید. بیانات / سال‏1368

الآن شاید دهها هزار جوان در سنین کم هستند که بدون آنکه درس و کلاس مشخصى هم داشته باشند، تلاوت‏ قرآن مى‏کنند. همین نوارهاى اساتید را گوش کردند و به تدریج رشد نمودند و الآن به برکت همین کار، یک قشر و طبقه‏ى خوبى به وجود آمدند که خودشان هم استادند؛ یعنى بدون آنکه کلاس و دوره‏یى دیده باشند، بتدریج با استماع و دقت و مطالعه‏ى کتابهاى قرائت استاد شدند. اگر ملتى بخواهد به قرآن عمل کند، قدم اولش آشنایى با همین الفاظ و ظواهر قرآن است. عامّه‏ى مردم باید با قرآن انس بگیرند. این انس، حرکت به سمت مفاهیم قرآن را تضمین مى‏کند.

بیانات / سال‏1368

  • ابراهیم سامانی
۱۲
خرداد

پرسش و پاسخ :

1-علم تجوید چیست؟ و ازکجا آمده؟

 مقدمه : بیان شد که در روایت ، ترتیل تعریف شده به اداء حروف و حفظ وقوف.

عبارت ( اداء الحروف ) در حدیث امام علی (علیه السلام) در تعریف ترتیل قرآن بمعنای رعایت قواعد تجوید در قرائت قرآن است . زیرا بدیهی است که اداء کامل حروف  در کلام عرب  منحصر در رعایت کامل مخارج ، احکام و صفات حروف است که سه موضوع اصلی تشکیل دهنده علم تجوید است .

علم قرائت، دارای چهار رکن اساسی است:

1. تجوید 2. وقف و ابتداء 3. صوت 4. لحن.

که همگی ریشه کاملا روایی دارند .

در بین این چهار اصل، تجوید مهم‌ترین و اساسی‌ترین رکن قرائت قرآن می‌باشد.«تجوید» از نظر لغوی از ماده (ج و د ) ومصدر باب«تفعیل»، مترادف کلمة«تحسین» و به معنای نیکو گردانیدن است. و در اصطلاح علم قرائت عبارت است از: «مجموعه قواعدی که رعایت آنها موجب ادای حرف به شکل صحیح می‌شود.» علم تجوید به‌طور کلی به سه بخش اصلی با عناوین«مخارج حروف» ،«صفات حروف» و«احکام حروف» تقسیم می گردد.

علم تجوید، علمی است که باعث صیانت حروف و کلمات از دست‌خوردگی و بیان نادرست آنان می‌گردد، که اگر آن را تنها در رابطه با قرآن که شیواترین، فصیح‌ترین و کامل‌ترین سخنان و مطالب است در نظر بگیریم، می توان گفت، رعایت قواعد تجویدی، یگانه راهی است که انسان را به قرائت صحیح و مطلوب و قرائتی شبیه به قرائت هنگام نزول آن و شکل اوّلیّه و اصلی خواندن آن نزدیک می گرداند.

بنا بر این عبارت اداء الحروف سرمنشاء علم تجوید و عبارت  حفظ الوقوف  سر منشاء علم وقف و ابتدا گردید که هر دو از ارکان اصلی علم قرائت هستند.

با این وصف می توان به راحتی فهمید که منشاء اصلی تدوین علم تجوید نیز فرمایش مولا امیرالمومنین (علیه السلام )  است وحتی با این سخن رعایت تجوید بخش مهمی از تحقق معنای واقعی « ورتل القرآن ترتیلا » است .

  • ابراهیم سامانی
۱۰
خرداد

اعجاز صوتی قرآن

قران در تمام ابعادش معجزه است  « قُلْ لَئِنِ اجْتَمَعَتِ الْإِنْسُ وَ الْجِنُّ عَلى‏ أَنْ یَأْتُوا بِمِثْلِ هذَا الْقُرْآنِ لا یَأْتُونَ بِمِثْلِهِ وَ لَوْ کانَ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ ظَهیرا » (اسراء/88) من جمله جنبه لفظی یعنی همان طور که بعد معنوی آن تاثیرا ت عمیقی در انسانها دارد بعد لفظی که شامل مواردی همچون اعجاز ادبی و صوتی آن است ظاهر و باطن انسانهای مستعد را متحول و قلوب و حتی اجسام بیمار انسانها را به نص صریح خودش درمان می کند. (سوره یونس آیه 57)

یکی از جنبه های اعجاز لفظی قرآن که از اهمیت ویژه ای برخوردار است و در آیات و روایات زیادی به آن اشاره شده عربی بودن قرآن کریم است جالب اینکه علم تجوید مختص ادبیات عرب است که بسیاری از قواعد آن مانند رعایت کشش مد و یا غنه درادغام و اخفاء که از جمله عوامل مهم زیبایی قرائت قرآن است منحصر در قرآن است. به عنوان نمونه آیه  195 سوره شعرا می فرماید « بلسان عربی مبین » و یا فرمایش خدای متعال در آیه 103 سوره نحل  « هذا لسان عربی مبین » و...

حضرت محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) می‌فرمایند:  أَعْرِبُوا الْقُرْآنَ وَ الْتَمِسُوا غَرَائِبَهُ. قرآن را نیکو فصیح و بدون غلط بخوانید و عجایب آن را پی جویی کنید. (مجمع‌البیان- جلد 1- صفحه 81  /  بحار الأنوار (ط - بیروت) / ج‏89 / 106 / باب 9 فضل التدبر فی القران ص : 106)

واهمیت عربی خواندن تا اندازه ای است که حتی  دستور به عربی خواندن در باره خواندن احادیث هم آمده ، آنجا که امام صادق ( علیه السلام ) فرمودند : «أَعْرِبُوا حَدِیثَنَا؛ فَإِنَّا قَوْمٌ فُصَحَاءُ»  یا  « أَعْرِبُوا کَلَامَنَا فَإِنَّا قَوْمٌ فُصَحَاءُ»

سخن مارا درست آشکار و فصیح ادا کنید چرا که ما اهل بیت گروهی هستیم که فصیح سخن می گوییم.

(الکافی (ط - دارالحدیث) / ج‏1 / ص : 126)

  • ابراهیم سامانی
۱۰
خرداد

بسم الله الرحمان الرحیم

ترتیل در حدیث:

رسول گرامی اسلام (صلى‏ الله ‏علیه و ‏آله و سلّم):

فی قولِهِ تعالى : «وَ رَتِّلِ القُرآنَ تَرتیلاً»: بَیِّنْهُ تِبیانا ، ولا تَنثُرْهُ نَثرَ البَقْلِ ، ولا تَهُذَّهُ هَذَّ الشِّعرِ ، قِفُوا عندَ عَجائبهِ ، حَرِّکُوا بهِ القُلوبَ ، ولا یَکُن هَمُّ أحَدِکُم آخِرَ السُّورَةِ .


  • ابراهیم سامانی
۱۰
خرداد

بسم الله الرحمان الرحیم

ترتیل در لغت :

تَرْتِیلُ‏ القراءة: التأَنی فیها و التّمهُّلُ و تبیین الحروف و الحرکات ؛ ترتیل در قرائت یعنی : خواندن با درنگ ، همراه با دقت وبدون عجله وآشکار و واضح ادا کردن حروف وحرکات .(لسان العرب ؛ ج‏11 ؛ ص265)

التَّرْتِیل‏- [رتل‏]: تلحین و آهنگ در آواز خواندن نماز، خوش خوانى، خواندن آرام و آهسته.(فرهنگ ابجدی / ص : 222)

ترتیل یعنى با دقّت خواندن و درست ادا کردن کلمات و تأنى در آنهاست و این قهرا دقّت در معانى را در بر خواهد داشت.(قرشى، على‏اکبر، قاموس قرآن - تهران، چاپ: ششم، 1371)

رَتَّلَ‏- تَرْتیلًا الکلامَ: سخن را نیکو گفت،- القُرآنَ: قرآن را با تأنّی و نیکو تلاوت کرد،- الصَّلَواتِ: نمازها را با آهنگ ویژه‏ى خود خواند.(فرهنگ ابجدی ص422)


  • ابراهیم سامانی
۱۰
خرداد

ترتیل در قرآن :

مزمل : 4   «... وَ رَتِّلِ الْقُرْآنَ تَرْتِیلاً»

...و قرآن را درست ،دقّت و باتأمّل بخوان.

الفرقان : 32   «وَ قالَ الَّذینَ کَفَرُوا لَوْ لا نُزِّلَ عَلَیْهِ الْقُرْآنُ جُمْلَةً واحِدَةً کَذلِکَ لِنُثَبِّتَ بِهِ فُؤادَکَ وَ رَتَّلْناهُ تَرْتیلاً»

و کافران گفتند: چرا قرآن یک باره بر او نازل نشد؟ این‏گونه [قرآن را به تدریج نازل مى‏کنیم‏] تا قلب تو را به آن استوار سازیم، و آن را بر تو با مهلت و آرامى خواندیم.

بیان آیه دوم:

اولا هیچ چیز مانند نزول آیات از طرف خدا قلب رسول خدا را استوار و امیدوار نمی کند.

ثانیا اینکه در هر واقعه ای و مساله ای دلیل و ژاسخ محکم و مناسب داده شود خیلی اثرگزارتر خواهد بود چنانچه در آیه 33 فرموده :

الفرقان : 33   «وَ لا یَأْتُونَکَ بِمَثَلٍ إِلاَّ جِئْناکَ بِالْحَقِّ وَ أَحْسَنَ تَفْسیراً»
مثالى براى تو نمى ‏آورند مگر آن که حق را با توضیح بهترى به سوى تو آوریم

و لازمه این امر نزول تدریجی و مرتب ،دقیق و بی نقص (ترتیل) آیات است

  • ابراهیم سامانی