مشکات
بسم الله الرحمان الرحیم
همانطور که می دانید قران کریم یک ظاهر دارد و یک باطن چنانچه حضرت رسول اعظم صلی الله علیه و آله فرمود ظَاهِرُهُ أَنِیقٌ وَ بَاطِنُهُ عَمِیق ظاهرش زیبا و باطنش عمیق است و چنانچه میدانید بسیاری از آیات قرآن کریم تاویلشان اهل بیت علیهم السلام هستند به عنوان نمونه آیه 35 سوره مبارکه نور است که ترجمه ظاهر آیه و تاویل آن را خدمتتان ارائه می کنم
النور : 35 «اللَّهُ نُورُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ مَثَلُ نُورِهِ کَمِشْکاةٍ فیها مِصْباحٌ الْمِصْباحُ فی زُجاجَةٍ الزُّجاجَةُ کَأَنَّها کَوْکَبٌ دُرِّیٌّ یُوقَدُ مِنْ شَجَرَةٍ مُبارَکَةٍ زَیْتُونَةٍ لا شَرْقِیَّةٍ وَ لا غَرْبِیَّةٍ یَکادُ زَیْتُها یُضیءُ وَ لَوْ لَمْ تَمْسَسْهُ نارٌ نُورٌ عَلى نُورٍ یَهْدِی اللَّهُ لِنُورِهِ مَنْ یَشاءُ وَ یَضْرِبُ اللَّهُ الْأَمْثالَ لِلنَّاسِ وَ اللَّهُ بِکُلِّ شَیْءٍ عَلیمٌ»
خدا نور آسمانها و زمین است نور او همچون محفظه اى است که در آن چراغى باشد، و چراغ در شیشه اى، شیشه اى که گویى ستاره اى است درخشان، و آن چراغ با روغن زیتون صاف روشن باشد که از درخت پر برکت زیتون (سر زمین مقدس) گرفته شده باشد نه زیتون شرقى و نه غربى، در نتیجه آن چنان صاف و قابل احتراق باشد که نزدیک است خود به خود بسوزد هر چند که آتش بدان نرسد، و معلوم است که چنین چراغى نورش دو چندان و نورى بالاى نور است، خدا هر که را خواهد به نور خویش هدایت کند و این مثلها را خدا براى مردمى مى زند که خدا به همه چیز دانا است.
تاویل آیه در کلام امام صادق علیه السلام
قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام فِی قَوْلِ اللَّهِ تَعَالَى«اللَّهُ نُورُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ مَثَلُ نُورِهِ کَمِشْکاةٍ - فَاطِمَةُ علها السلام - فِیها مِصْباحٌ -الْحَسَنُ- الْمِصْباحُ فِی زُجاجَةٍ -الْحُسَیْنُ- الزُّجاجَةُ کَأَنَّها کَوْکَبٌ دُرِّیٌ -فَاطِمَةُ- کَوْکَبٌ دُرِّیٌّ -بَیْنَ نِسَاءِ أَهْلِ الدُّنْیَا- یُوقَدُ مِنْ شَجَرَةٍ مُبارَکَةٍ -إِبْرَاهِیمُ علیه السلام- زَیْتُونَةٍ لا شَرْقِیَّةٍ وَ لا غَرْبِیَّةٍ -لَا یَهُودِیَّةٍ وَ لَا نَصْرَانِیَّةٍ- یَکادُ زَیْتُها یُضِیءُ -یَکَادُ الْعِلْمُ یَنْفَجِرُ بِهَا- وَ لَوْ لَمْ تَمْسَسْهُ نارٌ نُورٌ عَلى نُورٍ -إِمَامٌ مِنْهَا بَعْدَ إِمَامٍ- یَهْدِی اللَّهُ لِنُورِهِ مَنْ یَشاءُ -یَهْدِی اللَّهُ لِلْأَئِمَّةِ مَنْ یَشَاءُ- وَ یَضْرِبُ اللَّهُ الْأَمْثالَ لِلنَّاسِ وَ اللَّهُ بِکُلِّ شَیْءٍ عَلیمٌ»
الکافی (ط - الإسلامیة) ؛ ج1 ؛ ص195
امام صادق علیه السلام راجع به قول خداى تعالى (آیه 35 سوره نور که به آیه نور معروفست در تأویل آن چنین فرمود) «خدا نور آسمانها و زمین است، حکایت نور او چون فانوسى است» آن فانوس (چراغدان) فاطمه علیها السلام است «که در آن فانوس چراغیست» آن چراغ حسن است «چراغ در آبگینه است» آبگینه حسین است «آبگینه مانند اختر درخشانى است» آن اختر درخشان فاطمه است در میان زنان جهان «از درخت پر برکتى برافروزد» آن درخت حضرت ابراهیم (ع) است «درخت زیتونى است نه خاورى و نه باخترى» نه یهودى و نه نصرانى «که نزدیکست روغنش برافروزد» نزدیکست علم از آن بجوشد «اگر چه آتشى باو نرسد، نوریست روى نورى» از فاطمه امامى پس از امامى آید «خدا هر که را خواهد به نور خود رهبرى کند» هر که را خدا خواهد به امامان رهبرى کند «و خدا براى مردم مثلها می زند» .
توضیح روایت از زبان حجت الاسلام سید جواد مصطفوی
باصطلاح محدثین و مفسرین، تفسیر قرآن با تأویل آن فرق دارد: تفسیر قرآن همان معنى ساده و روشن است که هر داناى بلغت عربى آن را میفهمد و اجازه دارد که آن معنا را استنباط کند و در آن بیندیشد و در کتاب تفسیر خود بنویسد ولى تأویل قرآن معنى باطنى و مکنون آنست که همه کس را اجازه دست درازى بسوى آن نیست. تأویل قرآن منحصر به پیغمبر اکرم و ائمه معصومین (صلی الله علیه و آله) میباشد که قرآن در خانه آنها نازل شده و بوحى و الهام الهى بآن تأویل رهبرى شدهاند، ایشان هر چه در باره قرآن گویند از تفسیر و تأویل حق است و مقبول، در صورتى که از دیگران کلمهاى هم در تأویل پذیرفته نیست، آنچه امام صادق (علیه السلام) در باره آیه شریفه نور که از آیات برجسته و تعابیر ابتکارى قرآن میباشد فرموده است مربوط بتأویل قرآنست، دانشمندان شیعه براى تطبیق آیه شریفه با تأویل و بیان حضرت صادق (علیه السلام) بیانات مفصل و مختلفى دارند و بعضى رسالهاى جداگانه در این موضوع نوشته اند.
