نشریه قرآنی سراج منیر

نشریه قرآنی سراج منیر گامی است ناچیز در مسیر نورانی و بی انتهای قرآن کریم و اهل بیت علیهم السلام

نشریه قرآنی سراج منیر

نشریه قرآنی سراج منیر گامی است ناچیز در مسیر نورانی و بی انتهای قرآن کریم و اهل بیت علیهم السلام

نشریه قرآنی سراج منیر

باسمه تعالی
سعی حقیر در این وبلاگ این است که در حد توان آشنایی بیشتری نسبت به ارزشمندترین یادگاران پیامبر اعظم (صلی الله علیه و آله و سلم) یعنی قرآن کریم و اهل بیت (علیهم السلام) پیدا کنیم و در مسیر بندگی و تقرب به خدای متعال به دامان آن دو ثقل الاهی تمسک جوییم که راهیابی به حقیقت بندگی جز از طریق آن دو ، میسر نمی گردد.(واحد قرآن و عترت علیهم السلام مدرسه حضرت ولی عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف)

طبقه بندی موضوعی
آخرین نظرات
  • ۱۵ آبان ۰۱، ۱۵:۲۲ - شاگرد بنّا
    احسنت
نویسندگان

تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب

سه شنبه, ۲۴ آذر ۱۳۹۴، ۱۱:۳۲ ق.ظ

معرفی نویسنده

 میرزا محمد مشهدى معاصر بزرگانى چون علامه مجلسى، ملا محسن فیض کاشانى، محقق سبزوارى، محقق خوانسارى( آقا جمال الدین)، شیخ حرّ عاملى و ملا خلیل قزوینى است. تاریخ دقیقى از وفات او در دست نیست، لیکن مى‏توان از تاریخ تألیفات متعددش حدس زد که وى تا سال 1125 هجرى قمرى زنده بوده است.

 مرحوم علامه مجلسى« ره» در تقریظ خود بر تفسیر کنز الدقائق مى‏نویسد:« لله در المولى الفاضل، الکامل المحقق المدقق البدل النحریر، کشاف دقائق المعانى بفکره الثاقب و نقاد جواهر الحقایق برأیه الصائب، اعنى الجنیر الارشد میرزا محمد مؤلف هذا التفسیر» مرحوم آغا جمال الدین خوانسارى« قدس سره» نیز تقریظى جامع بر تفسیر کنز الدقائق نگاشته و در آن بر مراتب فضل، علم، دقت و تلاش میرزا محمد و اعتبار، اهمیت و جایگاه علمى تفسیر مذکور، تأکید فراوان داشته است.

 صاحب روضات الجنات جلد 7 صفحه 110- 111، میرزا محمد را نویسنده‏اى دانشمند، با تقوا، ادیب، محدّث فقیه و مفسرى آگاه شمرده است.

 صاحب ریحانة الادب: جلد 5 صفحه 320 مى‏نویسد: عالمى است عامل، جامع، ادیب، فاضل بارع، فقیه، مفسر، محدّث موثق، از اعاظم علماى عهد مجلسى، محقق سبزوارى و فیض کاشانى است.

 میرزا محمد مشهدى اگر چه در زمینه‏هاى اخلاق، فقه، تاریخ و فضائل ائمه« علیهم السلام»، ادبیات عرب، پاسخ اشکالات بر شیعه، شرح صحیفه سجادیه و زیارت رجبیة و کلام، صاحب تألیفاتى است، لیکن تبحّر و تخصّص اصلیش در علم تفسیر بوده است، وى علم تفسیر را رأس همه علوم دینى و سنگ بناى همه قواعد شرع مقدس دانسته، و در راه وصول به آن از هیچ کوششى دریغ نورزیده است، او معتقد بود، دستیابى منطقى و قابل اعتماد به علم تفسیر، قبل از هر چیز، منوط به تفوّق در علوم دینى و انواع صنایع ادبى است.

 میرزا محمد مشهدى، قبل از آنکه به تألیف تفسیر شریف« کنز الدقائق و بحر الغرائب» بپردازد، به حسب همان تخصص، علامة و اعتقادى که به علم تفسیر داشته، تعلیقاتى بر تفسیر کشّاف زمخشرى و حاشیه شیخ بهائى بر تفسیر بیضاوى، نگاشته است.

 از آثار قرآنى دیگر مؤلف، تبیان سلیمانى، تفسیر روایى قرآن به زبان فارسى مى‏باشد که دو جزء آن در کتابخانه آستان قدس رضوى، موجود است.


معرفی و روش کنز الدقائق  


 جهت بیان روش مصنف ابتدا به ذکر اقوال بزرگان مى‏پردازیم:

 علامه مجلسى« ره» در تقریظ خود بر تفسیر کنز الدقائق مى‏فرماید: آیات الهى را با آثار مروى از اهل بیت« علیهم السلام» تفسیر نموده است، و تلاش خود را در استخراج روایات تفسیرى از بین اخبار بذل نموده و قرآن و سنت را در تفسیر خود جمع کرده است.

 مرحوم آغا جمال الدین خوانسارى نیز در تقریظ خود مى‏نویسند: این کتاب را از تفاسیر معتبر و کتب مشهور روایى جمع‏آورى نموده است.

 صاحب روضات الجنات مى‏نویسد: کتابى است بزرگ در تفسیر قرآن با احادیث اهل بیت عصمت« علیه السلام» که هیچ مؤلفى قبل از او همانند آن را تألیف نکرده است. وى معتقد است: تفسیر« کنز الدقائق» به جهت بیان سند روایات، ذکر تناسب آیات با همدیگر، حل و فصل مشکلات الفاظ آیات، بیان وجوه مختلف اعراب، تبیین لغات و قرائت‏هاى مختلف بر تفسیر نور الثقلین برترى دارد. و نیز تفسیر نور الثقلین از کتاب« تأویل الآیات الظاهرة فى فضائل العترة الطاهرة» و بعضى تفاسیر دیگر نقل نمى‏کند، امّا کنز الدقائق از این کتابها فراوان نقل کرده است.

 صاحب الذریعه مى‏فرماید: تفسیرى است بر مبناى روایات اهل بیت« علیهم السلام» نظیر تفسیر« نور الثقلین». لیکن بجهت ذکر اسانید، بیان ارتباط آیات، ذکر اعراب و... بهتر از آن مى‏باشد، گو اینکه مقتبس از آن است با زیاداتى. تمام آیات قرآن را به شیوه مزجى شرح مى‏دهد و سپس به نقل اخبار مى‏پردازد.

 مصنف نیز در بیان انگیزه خود مى‏فرماید: در گذشته حاشیه‏اى بر تفسیر زمخشرى و حاشیه‏اى بر حاشیه شیخ بهایى بر تفسیر« انوار التنزیل» بیضاوى نگاشتم، پس از آن به فکر افتادم که تفسیرى تألیف کنم که هم شامل اسرار تنزیل باشد و هم شامل روایات منقول از ائمه اطهار« علیهم السلام».

 آیت اللّه معرفت در مقدمه خود بر چاپ انتشارات جامعه مدرسین مى‏نویسد:« تفسیر جامعى است که شامل روایات اهل بیت« علیهم السلام» و سائر امورى است که مرتبط با قرائت، تنزیل، اعراب، لغت و دقائق ادبى، مى‏باشد، در کنار مطالب فلسفى و عرفانى، که دانش پژوهان مراکز علمى خصوصا طلاب و فضلا، براى بررسى آیات قرآنى از آن بى‏نیاز نمى‏باشند.»

« به حق تفسیر جامع و کاملى است که انسان را از مراجعه به بسیارى تفاسیر معتبر، بى‏نیاز مى‏کند.»

 ایشان در« التفسیر و المفسرون» ج 2 صفحه 338 مى‏فرماید:« این تفسیر ما حصل تفاسیر مهم امامیه است. حسن تعبیر بیضاوى را اختیار نموده، کما اینکه استاد او فیض کاشانى نیز آن را برگزیده است. اسلوب شیخ طبرسى در مجمع را اختیار نموده است، و گزیده‏اى از کشّاف و حواشى شیخ بهایى را استفاده کرده است. این تفسیر جمع بین عقل و نقل نموده، روایات منسوب به اهل بیت« علیهم السلام» را نقل مى‏نماید و مانند فیض مناسبتهاى ادبى، کلامى و عرفانى را بى‏بیان رها نکرده است.».

 آقاى سید محمد على ایازى در« المفسرون حیاتهم و منهجهم» صفحه 595 مى‏نویسد:« تفسیرى است که شامل تمام آیات قرآن مى‏باشد، با حصل مهمترین تفاسیر امامیه و اهل سنت است، آمیخته‏اى است بین نقل و عقل، نقل احادیث اهل بیت« علیهم السلام» و کلام بیضاوى در تفسیرش، کما اینکه استاد ایشان ملا محسن فیض در صافى انجام داده است، با این تفاوت که( در جایى که روایتى نبوده)

 فیض، برخى کلمات بیضاوى را گزیده است اما کنز، نفس کلمات و عبارات را آورده و کلمات اصحاب و مفسرین را اضافه مى‏کند.

 از منظرى دیگر، این تفسیر، از تفاسیر بلاغى و ادبى و شرح و حاشیه‏اى بر تفسیر بیضاوى نیز محسوب مى‏گردد.»

 با بررسى اجمالى این تفسیر و با توجه به اقوال علماء درباره آن، خصوصیات کلى تفسیر را مى‏توان اینچنین ترسیم کرد:

 1- شامل همه آیات قرآن مى‏باشد.

 2- روائى است، سعى در جمع‏آورى روایات تفسیرى با ذکر اسناد آنها، نموده است.

 3- متعرض مباحث شأن نزول، قرائت، لغت، تجزیه و ترکیب و نکات بلاغى، مى‏گردد.

 4- اجتهادى است، مطالب را گاهى تجزیه و تحلیل و نقد و تأیید مى‏نماید و نظر خود را ابراز مى‏کند.

 5- روایات خود را از تفسیر نور الثقلین گرفته و از کتاب تفسیر الآیات الظاهرة فى شأن العترة الطاهرة و بعض تفاسیر روایى دیگر نقل مى‏کند.

 6- بیانات مختلف خود را از تفسیر بیضاوى دارد، مقدارى از تفسیر کشاف و مجمع نیز اضافه نموده است.

 7- شامل مباحث کلامى، فلسفى و عرفانى نیز مى‏باشد.

 8- از شیوه مزجى استفاده مى‏نماید.

 9- تفسیرى است که به تأویل بیانى و روائى پرداخته است.

 10- گاهى به تناسب اقوال مختلف را نقل مى‏نماید.

منبع : نرم افزار جامع التفاسیر (مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی)

  • ابراهیم سامانی

کتاب

نظرات  (۰)

هیچ نظری هنوز ثبت نشده است

ارسال نظر

ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.
شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:
<b> یا <strong>، <em> یا <i>، <u>، <strike> یا <s>، <sup>، <sub>، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، <br>، <p>، <a href="" title="">، <span style="">، <div align="">
تجدید کد امنیتی