ذکر در روایات 3

عنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: شِیعَتُنَا الَّذِینَ‏ إِذَا خَلَوْا ذَکَرُوا اللَّهَ کَثِیراً.

امام جعفر صادق علیه السلام فرمود: «شیعیان ما آنانند که تنهایی و خلوت ، خدا را بسیار یاد می کنند».

الکافی (ط - الإسلامیة) / ج‏2 / 499

ذکر در روایات 2

یاد خدا در کلام نورانی امام صادق علیه السلام

عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام، قَالَ: «تَسْبِیحُ فَاطِمَةَ الزَّهْرَاءِ علیها السلام مِنَ الذِّکْرِ الْکَثِیرِ، الَّذِی قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ: «اذْکُرُوا اللَّهَ ذِکْراً کَثِیراً».

امام جعفر صادق علیه السلام فرمود: «تسبیح حضرت فاطمه زهرا- علیهاالسّلام- از جمله ذکر بسیارى است که خداى- تعالى- فرموده که: «اذْکُرُوا اللَّهَ ذِکْراً کَثیراً»».

الکافی (ط - دارالحدیث) / ج‏4 / 368 

حدیث روز 1

ذکر در روایات 1

یاد خدا در کلام معصومین علیهم السلام

قال الصادق علیه السلام : وَ اقْطَعْ عَمَّنْ یُنْسِیکَ وَصْلُهُ ذِکْرَ اللَّهِ‏ تَعَالَى وَ تَشْغَلُکَ أُلْفَتُهُ عَنْ طَاعَةِ اللَّهِ فَإِنَّ ذَلِکَ مِنْ أَوْلِیَاءِ الشَّیْطَانِ وَ أَعْوَانِهِ ...)

امام صادق علیه السلام فرمود : ... از کسى که ارتباط با او سبب فراموشی یاد خدای متعال وموجب ترک طاعت و عبادت است، دورى و پرهیز کن، زیرا آنان از یاران و همراهان شیطان هستند...

مصباح الشریعة ؛ ؛ ص43

ذکر در قرآن 13

بسم الله الرحمن الرحیم

الأعراف : 201   إِنَّ الَّذینَ اتَّقَوْا إِذا مَسَّهُمْ طائِفٌ مِنَ الشَّیْطانِ تَذَکَّرُوا فَإِذا هُمْ مُبْصِرُونَ
مسلماً کسانى که [نسبت به گناهان، معاصى و آلودگى‏هاى ظاهرى وباطنى‏] تقوا ورزیده‏اند، هرگاه وسوسه‏ هایى از سوى شیطان به آنان رسد [خدا و قیامت را] یاد کنند، پس بى‏ درنگ بینا شوند [و از دام وسوسه‏ هایش نجات یابند.]

عن ابی بصیر عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ- إِذا مَسَّهُمْ طائِفٌ مِنَ الشَّیْطانِ‏ تَذَکَّرُوا فَإِذا هُمْ مُبْصِرُونَ‏  قَالَ هُوَ الْعَبْدُ یَهُمُّ بِالذَّنْبِ ثُمَّ یَتَذَکَّرُ فَیُمْسِکُ فَذَلِکَ قَوْلُهُ‏ تَذَکَّرُوا فَإِذا هُمْ مُبْصِرُونَ‏.

از ابو بصیر نقل شده که از امام صادق علیه السلام در باره آیه 201 سوره اعراف پرسیدم ایشان فرمود: او بنده ‏اى است که قصد انجام گناه می کند سپس خدا را به یاد می آورد و خود دارى می کند، پس اینست گفتارش (که فرماید): «یاد آور شوند و بناگاه بینا شوند«.

الکافی (ط - الإسلامیة) ؛ ج‏2 ؛ ص434

ذکر در قرآن 12

بعضی عبادات علاوه بر جنبه فردی یک بعد اجتماعی و همگانی هم دارند که علنی و جمعی بودن آن بسیار مورد تاکید دین زیبای اسلام است مثل نماز که فوق العاده به جماعت و جمعه آن تاکید شده :

ذکر در قرآن 11

بسم الله الرحمن الرحیم

آل‏ عمران : 135   وَ الَّذینَ إِذا فَعَلُوا فاحِشَةً أَوْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ ذَکَرُوا اللَّهَ فَاسْتَغْفَرُوا لِذُنُوبِهِمْ وَ مَنْ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلاَّ اللَّهُ وَ لَمْ یُصِرُّوا عَلى‏ ما فَعَلُوا وَ هُمْ یَعْلَمُونَ

و آنان که چون کار زشتى کنند، یا بر خود ستم روا دارند، خدا را به یاد مى‏ آورند و براى گناهانشان آمرزش مى ‏خواهند- و چه کسى جز خدا گناهان را مى ‏آمرزد؟ و بر آنچه مرتکب شده ‏اند، با آنکه مى‏ دانند [که گناه است‏]، پافشارى نمى‏ کنند

ذکر در قرآن 10

طه : 124   «وَ مَنْ أَعْرَضَ عَنْ ذِکْری فَإِنَّ لَهُ مَعیشَةً ضَنْکاً وَ نَحْشُرُهُ یَوْمَ الْقِیامَةِ أَعْمى‏»
و هر کس از یاد من دل بگرداند، در حقیقت، زندگىِ تنگ [و سختى‏] خواهد داشت، و روز رستاخیز او را نابینا محشور مى‏کنیم.

تاویل آیه در آیینه ی روایت

ذکر در قرآن 9

الزخرف : 36   وَ مَنْ یَعْشُ عَنْ ذِکْرِ الرَّحْمنِ نُقَیِّضْ لَهُ شَیْطاناً فَهُوَ لَهُ قَرینٌ
 و هر کس از یاد خداى رحمان (در اثر اشتغال به غیر خدا) چشم بپوشد (و کوردل شود) براى او شیطانى مى‏ گماریم، که همواره (براى وسوسه و گمراهى) یار و همراه او باشد.

ذکر در قرآن 8

جایگاه یاد خدا و خواندن قرآن در خانه و خانواده

بسم الله الرحمن الرحیم

الأحزاب : 34   «وَ اذْکُرْنَ ما یُتْلى‏ فی‏ بُیُوتِکُنَّ مِنْ آیاتِ اللَّهِ وَ الْحِکْمَةِ إِنَّ اللَّهَ کانَ لَطیفاً خَبیراً»

و آنچه در خانه ‏هاى شما از آیات خدا و حکمت که تلاوت مى‏شود به یاد آورید، که خدا همواره داراى لطف و با خبر است‏

 

ذکر در قرآن 7

المنافقون : 9   «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا لا تُلْهِکُمْ أَمْوالُکُمْ وَ لا أَوْلادُکُمْ عَنْ ذِکْرِ اللَّهِ وَ مَنْ یَفْعَلْ ذلِکَ فَأُولئِکَ هُمُ الْخاسِرُونَ»

اى کسانى که ایمان آورده‏اید! اموال و فرزندانتان شما را از یاد خدا غافل نکند! و کسانى که چنین کنند، زیانکارانند!.

تفسیر

ذکر در قرآن 6

بسم الله الرحمن الرحیم

آل ‏عمران : 135   «وَ الَّذینَ إِذا فَعَلُوا فاحِشَةً أَوْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ ذَکَرُوا اللَّهَ فَاسْتَغْفَرُوا لِذُنُوبِهِمْ وَ مَنْ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلاَّ اللَّهُ وَ لَمْ یُصِرُّوا عَلى‏ ما فَعَلُوا وَ هُمْ یَعْلَمُونَ»

نیکان آنها هستند که هر گاه کار ناشایسته از ایشان سر زند یا ظلمى به نفس خویش کنند خدا را به یاد آرند و از گناه خود به درگاه خدا توبه و استغفار کنند (که مى‏دانند) که هیچ کس جز خدا نمى‏تواند گناه خلق را بیامرزد، و آنها هستند که اصرار در کار زشت نکنند چون به زشتى معصیت آگاهند.

ذکر در قرآن 5

النساء : 103   «فَإِذا قَضَیْتُمُ الصَّلاةَ فَاذْکُرُوا اللَّهَ قِیاماً وَ قُعُوداً وَ عَلى‏ جُنُوبِکُمْ»
پس هنگامى که نماز را به پایان بردید، خدا را در حال ایستاده و نشسته و خوابیده یاد کنید.

ذکر در قرآن 4

الرعد : 28   «الَّذینَ آمَنُوا وَ تَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُمْ بِذِکْرِ اللَّهِ أَلا بِذِکْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ»
آنها کسانى هستند که ایمان آورده و دلهایشان به یاد خدا آرامش مى‏ گیرد، آگاه باشید که تنها با یاد خدا دلها آرامش پیدا مى‏ کند
از امام صادق علیه السلام در تفسیر" أَلا بِذِکْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ" نقل شده است که فرمود:
بمحمد تطمئن القلوب و هو ذکر اللَّه و حجابه:به وسیله محمد صلی الله علیه و آله دلها آرامش مى‏ پذیرد و او است ذکر خدا و حجاب او

در تفسیر على بن إبراهیم آمده این که خدا فرموده: «الَّذِینَ آمَنُوا وَ تَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُمْ بِذِکْرِ اللَّهِ» فرمود : «الَّذِینَ آمَنُوا» همان شیعه ، «و ذکر الله» أمیر المؤمنین و الائمة علیهم السلام هستند.

ای کاش بجای غفلت و فراموشی یاد خدا ،و در پی اون دچار شدن به فشارها و اضطرابهای مختلف روحی فقط به همین نسخه خدای مهربون عمل می کردیم اونوقت دیگه نیازی به مصرف داروهای مختلف و پر عوارض آرام بخش و اعصاب و روان هم نداشتیم و برای آرامش روح و روانمون دست به کارهای عجیب و غریب هم نمی زدیم. 

این راه درمان رو کسی که ما رو آفریده تجویز کرده.

دریافت آیه با صدای دلنشین استاد محمود علی البناء

 

دریافت

اختصاصی سراج منیر

ذکر در قرآن 3

بسم الله الرحمن الرحیم

آل ‏عمران : 191   «الَّذینَ یَذْکُرُونَ اللَّهَ قِیاماً وَ قُعُوداً وَ عَلى‏ جُنُوبِهِمْ وَ یَتَفَکَّرُونَ فی‏ خَلْقِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ رَبَّنا ما خَلَقْتَ هذا باطِلاً سُبْحانَکَ فَقِنا عَذابَ النَّارِ»
آنهایى که در هر حالت (ایستاده و نشسته و خوابیده) خدا را یاد کنند و دائم فکر در خلقت آسمان و زمین کرده و گویند پروردگارا این دستگاه با عظمت را بیهوده نیافریده‏ اى، پاک و منزهى، ما را به لطف خود از عذاب دوزخ نگاهدار.

*******************************

ذکر در قرآن 2

الأحزاب : 41   «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا اذْکُرُوا اللَّهَ ذِکْراً کَثیراً»
اى اهل ایمان! خدا را بسیار یاد کنید

***********
عن أبی عبد الله (علیه السلام)، قال: «تسبیح فاطمة الزهراء (علیها السلام) من الذکر الکثیر الذی قال الله عز و جل: «اذْکُرُوا اللَّهَ ذِکْراً کَثِیراً».تسبیح حضرت زهرا سلام الله علیها جزء ذکر کثیری است که خداوند عز و جل در آیه اذکروا الله ذکرا کثیرا فرموده.

ذکر درقرآن 1

ذکر در قرآن - قسمت اول

العنکبوت : 45   «اتْلُ ما أُوحِیَ إِلَیْکَ مِنَ الْکِتابِ وَ أَقِمِ الصَّلاةَ إِنَّ الصَّلاةَ تَنْهى‏ عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْکَرِ وَ لَذِکْرُ اللَّهِ أَکْبَرُ وَ اللَّهُ یَعْلَمُ ما تَصْنَعُونَ»
آنچه را از این کتاب به تو وحى شده است، بخوان و نماز را برپا دار، یقیناً نماز از کارهاى زشت، و کارهاى ناپسند باز مى‏دارد و همانا ذکر خدا بزرگ‏تر است، و خدا آنچه را انجام مى‏دهید، مى‏داند.

تفسیر

فرموده: نماز بگزار تا تو را از فحشاء و منکر باز بدارد، بلکه آنچه عاید تو مى‏ کند بیش از این حرفها است، چون مهم‏تر از نهى از فحشاء و منکر این است که: تو را به یاد خدا مى ‏اندازد، و این مهم‏تر است، براى اینکه ذکر خدا بزرگترین خیرى است که ممکن است به یک انسان برسد، چون ذکر خدا کلید همه خیرات است، و نهى از فحشاء و منکرات نسبت به آن فایده اى جزئى است.
البته این احتمال هم هست که مراد از" ذکر" همان اذکار زبانى نماز باشد، ولى در این صورت باز هم جمله مذکور در معناى ترقى است، چون معناى آیه این مى ‏شود: نماز بخوان، تا تو را از فحشاء و منکر بازدارد، بلکه همان اذکارى که در نماز است، و یا خود نماز، مهمتر از آن بازدارى است، چون بازدارى مذکور یکى از آثار نیک ذکر است، و به هر تقدیر کلمه" ذکر اللَّه" بنا بر هر دو احتمال، مصدرى است که اضافه به مفعول خود شده، و آن چیزى که ذکر اللَّه از آن بزرگتر است عبارت است از نهى از فحشاء و منکر.المیزان ج/16 ص/203

اختصاصی سراج منیر

اقسام ذکر

 اقسام ذکر : تعریف و مثال قرآنی

1. ذکر لفظی : ذکر نام‌هاى خدا و صفات الهی، مدح و ثناى بارى تعالى و توحید و تنزیه او.
«وَاذْکُرِ اسْمَ رَبِّکَ وَتَبَتَّلْ إِلَیْهِ تَبْتِیلًا»(سوره مزمل/8)؛ و نام پروردگارت را یاد کن و تنها به او دل ببند!

2. ذکر قلبی : یاد نعمت‌هاى دنیوى و اخروى و رحمانیّت و رحیمیّت خداوند، یاد نظارت دائمی خدا و (یاد خدا بطور مطلق)
 «وَاذْکُر رَّبَّکَ فِی نَفْسِکَ تَضَرُّعًا وَخِیفَةً وَدُونَ الْجَهْرِ مِنَ الْقَوْلِ بِالْغُدُوِّ وَالْآصَالِ وَلَا تَکُن مِّنَ الْغَافِلِینَ»(سوره اعراف، 205)؛ پروردگارت را در دل خود از روی تضرع و خوف، آهسته و آرام، صبحگاهان و شامگاهان یاد کن و از غافلان مباش!

و ظاهرا اصل در معناى این کلمه همان معناى دوم است، و اگر معناى اول را (نام خدا را بردن) هم ذکر نامیدند از این بابت است که ذکر لفظى مشتمل بر معناى قلبى نیز هست.(المیزان)

*********************

منبع : دانشنامه اسلامی

ذکر در اصطلاح

معناى اصطلاحى ذکر، یاد کردن زبانى و قلبى خداوند به تکبیر(الله اکبر گفتن)، تسبیح(سبحان الله گفتن)، تحمید(الحمدلله گفتن)، تهلیل (لا اله الا الله گفتن)و حوقله(لا حول ولا قوة الا بالله گفتن)و... است. ذکر از اصطلاحات اسلامى است که بیش‌تر در مباحث اخلاقى مطرح است و پژوهشگران علوم دینى در دو عرصه اخلاق و عرفان بیش‌تر بدان پرداخته‌اند.ذکر اخلاقی، بر تهذیب نفس مبتنى است و ذکر عرفانی بر قرب خدا [۱] [۲]

********************************
۱. مفردات راغب، ذیل واژه ذکر؛
۲. جامع السّعادات، نراقى،ج ۱،ص ۹۱.

*************************

منبع : ویکی فقه

ذکر در لغت

تعریف ذکر در لغت :

و الذِّکْرُ و الذِّکْرَى‏، بالکسر: خلاف النِسْیان‏ : ذکر مقابل نسیان و فراموشی است.[1]

أنّ الأصل الواحد فی هذه المادّة: هو التذکّر فی قبال الغفلة و النسیان، و هذا المعنى أعمّ من التذکّر بالقلب أو باللسان.[2]

اصل ماده (ذ ک ر) همان یادآوری در مقابل غفلت و فراموشی است ، و این معنی هم شامل ذکر قلبی است مانند: أَلا بِذِکْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ‏ ‏(بدانید که فقط با یاد خدا دلها مطمئن شده و آرامش می یابد)، و هم ذکر زبانی مانند : فَاسْعَوْا إِلى‏ ذِکْرِ اللَّهِ.(بسوی یاد خدا بشتابید)

ذکر: یاد کردن، خواه با زبان باشد یا با قلب .

ذکر بمعنى حفظ شیى‏ء است در صحاح گفته:

ذکر و ذکرى خلاف نسیان است همچنین است ذکرة. طبرسى در ذیل آیه 40 بقره فرموده: ذکر حفظ شیى‏ء و ضد آن نسیان است.[3]

الذِّکْرُ: الحِفْظُ للشی‏ء‏. و الذِّکْرُ أَیضاً: الشی‏ء یجری على اللسان.

ذکر یعنی نگهداری چیزی و همچنین بمعنی جاری شدن چیزی بر زبان .[4]

ذکردر لغت به معناى این است که انسان چیزى را در خاطر خویش نگاه دارد و پیوسته به یاد آوَرَد.(مفردات راغب)

---

[1] الصحاح   ج‏2   ص664

[2] التحقیق فی کلمات القرآن الکریم    ج‏3    ص317   

[3] قاموس قران    ج‏3    15   

[4] لسان العرب    ج‏4    308