زیارت در قرآن
زیارت در قرآن
از آنجا که در قرآن مجید آمده است: «وَ نَزَّلْنا عَلَیْکَ الْکِتابَ تِبْیاناً لِکُلِّ شَیْ ءٍ»؛ نحل (16)، آیه 89. و هر آنچه براى پرورش و تربیت انسان لازم باشد بیان مى کند؛ به بررسى کوتاه پیرامون زیارت در آن مى پردازیم و به اشاراتى از آن بسنده مى کنیم.
«وَ لا تُصَلِّ عَلى أَحَدٍ مِنْهُمْ ماتَ أَبَدًا وَ لا تَقُمْ عَلى قَبْرِهِ إِنَّهُمْ کَفَرُوا بِاللّهِ وَ رَسُولِهِ وَ ماتُوا وَ هُمْ فاسِقُونَ»؛ توبه (9)، آیه 84.؛ «هرگز بر هیچ مرده اى از آنان، نماز نخوان و برکنار قبرش (براى دعا و طلب آمرزش) نایست، چرا که آنان به خدا و رسولش کافر شدند و در حال فسق از دنیا رفته اند».
این آیه دلالت بر مشروعیت زیارت مى کند. سنّت پیغمبر اکرم صلى الله علیه وآله آن بود که بر جنازه مردگان نماز مى خواند و بر سر مزارشان مى ایستاد و برایشان دعا و طلب مغفرت مى کرد. لذا در این آیه نسبت به این عمل در خصوص کفار و منافقین نهى شده است.
«وَ کَذلِکَ أَعْثَرْنا عَلَیْهِمْ لِیَعْلَمُوا أَنَّ وَعْدَ اللّهِ حَقٌّ وَ أَنَّ السّاعَةَ لا رَیْبَ فیها إِذْ یَتَنازَعُونَ بَیْنَهُمْ أَمْرَهُمْ فَقالُوا ابْنُوا عَلَیْهِمْ بُنْیانًا رَبُّهُمْ أَعْلَمُ بِهِمْ قالَ الَّذینَ غَلَبُوا عَلى أَمْرِهِمْ لَنَتَّخِذَنَّ عَلَیْهِمْ مَسْجِدًا»؛ کهف (18)، آیه 21.؛ «و این چنین مردم را متوجه حال آن ها (اصحاب کهف که به صورت معجزه 309 سال در خواب بودند و سپس بیدار شدند و بعد از مدتى از خداوند تقاضاى مرگ کردند) کردیم، تا بدانند که وعده خداوند (در مورد رستاخیز) حق است، و در پایان جهان و قیام قیامت شکى نیست، در آن هنگام که میان خود درباره کار خویش نزاع داشتند، گروهى مى گفتند بنایى بر آنان بسازید (تا براى همیشه از نظر پنهان شوند و از آن ها سخن نگویید که) پروردگارشان از وضع آنها آگاه تر است ولى آن ها که از رازشان آگاهى یافتند (و آن را معجزه اى بر رستاخیز دیدند) گفتند ما مسجدى در کنار (مدفن) آن ها مى سازیم. (تا خاطره آنان فراموش نشود و مورد زیارت قرار گیرند)».
معلوم مى شود بعد از فوت اصحاب کهف مردم به زیارت آن قبور آمدند و به همین جهت بنا و مسجدى ساختند، و خداوند بعد از این داستان از چنین عملى نهى نفرموده است. حتى با جمله "غلبوا على امرهم" ایشان را مورد تأیید قرار داده است. المیزان، ج 3، ص 285. به علاوه این آیات کریمه بر جواز و مشروعیت ساختن مساجد و اماکن متبرکه نزد قبور اولیاى الهى و بزرگان را دلالت مى کند.
(بخش دیگری از کتاب هم که مربوط به این موضوع بود، در ادامه آورده شد.)
زیارت امامان
«فَاخْلَعْ نَعْلَیْکَ إِنَّکَ بِالْوادِ الْمُقَدَّسِ طُوًى»؛ طه (20)، آیه 12.
1. نخست طهارت ظاهرى مانند وضو و غسل زیارت و طهارت باطنى که همان قصد قربت و صفاى دل است براى کسب فیض.
«فیهِ رِجالٌ یُحِبُّونَ أَنْ یَتَطَهَّرُوا وَ اللّهُ یُحِبُّ الْمُطَّهِّرینَ»؛ توبه (9)، آیه 108.
2. پوشیدن لباس پاک و نو و عطرآگین کردن خود.
«یا بَنى آدَمَ خُذُوا زینَتَکُمْ عِنْدَ کُلِّ مَسْجِدٍ»؛ اعراف (7)، آیه 31.
3. کنار گذاشتن صدقه و انفاق به فقرا.
«وَ أَنْفِقُوا مِمّا جَعَلَکُمْ مُسْتَخْلَفینَ فیهِ فَالَّذینَ آمَنُوا مِنْکُمْ وَ أَنْفَقُوا لَهُمْ أَجْرٌ کَبیرٌ»؛ حدید (57)، آیه 7.
4. پرهیز از سخنان بیهوده و لغو، تمرکز حواس و حضور قلب.
«وَ الَّذینَ هُمْ عَنِ اللَّغْوِ مُعْرِضُونَ»؛ مؤمنون (23)، آیه 3.
5. تسبیح و حمد خداوند و فرستادن صلوات بر محمد و آل محمدصلى الله علیه وآله و استغفرالله ربى و اتوب الیه.
«إِنَّ اللّهَ وَ مَلائِکَتَهُ یُصَلُّونَ عَلَى النَّبِیِّ یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَیْهِ وَ سَلِّمُوا تَسْلیمًا»؛ احزاب (33)، آیه 56.
6. خواندن اذن دخول و اجازه ورود خواستن.
«یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا لا تَدْخُلُوا بُیُوتَ النَّبِیِّ إِلاّ أَنْ یُؤْذَنَ لَکُمْ»؛ احزاب (33)، آیه 53.
7. هرگاه ضریح مطهر را دیدید قبل از شروع به خواندن زیارت ذکر "الله اکبر" را چندین بار تکرار کنید.
«وَ قُلِ الْحَمْدُ لِلّهِ الَّذى لَمْ یَتَّخِذْ وَلَدًا وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ شَریکٌ فِى الْمُلْکِ وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ وَلِیٌّ مِنَ الذُّلِّ وَ کَبِّرْهُ تَکْبیرًا»؛ اسراء (17)، آیه 111.
8. چنانچه عذرى ندارد زیارت را ایستاده بخواند.
9. خواندن زیارات مأثوره اى هم چون «امین اللَّه، جامعه کبیره، صلوات خاصه ...».
10. هنگام خواندن زیارت صداى خود را بلند نکند.
«یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا لا تَرْفَعُوا أَصْواتَکُمْ فَوْقَ صَوْتِ النَّبِیِّ وَ لا تَجْهَرُوا لَهُ بِالْقَوْلِ کَجَهْرِ بَعْضِکُمْ لِبَعْضٍ»؛ حجرات (49)، آیه 2.
11. دو رکعت نماز زیارت پس از اتمام زیارت.
«قُلْ لِعِبادِیَ الَّذینَ آمَنُوا یُقیمُوا الصَّلاةَ وَ یُنْفِقُوا مِمّا رَزَقْناهُمْ سِرًّا وَ عَلانِیَةً»؛ ابراهیم (14)، آیه 31.
12. تلاوت آیاتى از کلام الله مجید (قرآن) و هدیه به روح مقدس امام علیه السلام.
«فَاقْرَؤُا ما تَیَسَّرَ مِنَ الْقُرْآنِ»؛ مزمل (73)، آیه 20.
13. عزم و تصمیم بر ترک گناه و توبه در حضور امام علیه السلام.
«تُوبُوا إِلَى اللَّهِ تَوْبَةً نَصُوحاً»؛ تحریم (66)، آیه 8.
14. مهمترین ادب زیارت، حضور قلب نسبت به یاد خدا و فروتنى و تواضع به درگاه اولیاى خدا مى باشد.
«ادْخُلُوا الْبابَ سُجَّداً وَ قُولُوا حِطَّةٌ نَغْفِرْ لَکُمْ خَطایاکُمْ وَ سَنَزِیدُ الْمُحْسِنِینَ»؛ بقره (2)، آیه 58. «و (-(نیز به یادآرید)-) هنگامى را که گفتیم: «بدین شهر درآیید، و از (-(نعمت هاى)-) آن، هر گونه خواستید، فراوان بخورید، و سجده کنان از در (-(بزرگ)-) درآیید؛ و بگویید: (-(خداوندا،)-) گناهان ما را بریز. تا خطاهاى شما را ببخشاییم، و (-(پاداش)-) نیکوکاران را خواهیم افزود».
نکته ها و پیام ها
«ادْخُلُوا الْبابَ» دستور به حرکت و ورود، حکایت از اهمیت و لزوم همت و تلاش براى فراهم سازى زمینه هاى سفر به مکان هاى مقدس دارد.
«سُجَّداً» بر لزوم تواضع و فروتنى هنگام انجام زیارت تأکید دارد.
«قُولُوا» خداوند مى فرماید: «بگویید» یعنى خودتان را به این حد از آمادگى و پذیرش برسانید که اعتراف کنید و دعا کنید.
«حِطَّةٌ» گناهان ما را بریز.
«نَغْفِرْ لَکُمْ خَطایاکُمْ» نتیجه ورود همراه با تواضع و دعا و اعتراف به درگاه الهى، بشارت آمرزش خطاهاست.
«وَ سَنَزِیدُ الْمُحْسِنِینَ» البته چه بسا زائران انسان هاى پاک و به دور از خطاها باشند که در این صورت زیارت موجب ترفیع درجات و افزایش پاداش مى شود.
در پایان دعا جهت سلامتى و فرج امام زمان زمان علیه السلام و حفظ نظام اسلامى و طلب رحمت و آمرزش براى همه مسلمانان و سفارش کنندگان انجام گیرد.
منبع: پرسمان دانشجویی
