فضیلت نگاه به قرآن

از احادیثى که در فضیلت نگاه به قرآن  صراحت دارد ، روایتی است از حضرت رسول اکرم (صلى الله علیه و آله) که فرمودند :
أَفْضَل عِبادَةِ اُمَّتی تِلاوَةُ القُرآنِ نَظَراً.
از روخواندن قرآن برترین عبادت امت من است.
کنز العمال، ج 1، ص 511، ح 2265 _ آداب المتعلمین ص 115

و نیز روایت اسحاق بن عمار که به امام صادق (علیه السلام )عرضه داشت:

جُعِلْتُ فِدَاکَ إِنِّی أَحـْفـَظُ الْقـُرْآنَ عـَلَى ظـَهـْرِ قـَلْبـِی فَأَقْرَؤُهُ عَلَى ظَهْرِ قَلْبِی أَفْضَلُ أَوْ أَنْظُرُ فِی الْمـُصـْحـَفِ قـَالَ فـَقـَالَ لِی بـَلِ اقـْرَأْهُ وَ انْظُرْ فِی الْمُصْحَفِ فَهُوَ أَفْضَلُ أَ مَا عَلِمْتَ أَنَّ النَّظَرَ فِی الْمُصْحَفِ عِبَادَةٌ.
 جانم به قربانت، من قرآن را حفظ کرده ام آیا از حفظ بخوانم یا از روى آن ؟
امام (علیه السلام ) فرمودند:
از روى آن بخوان. زیرا که قرائت از روى قرآن ثواب بیشترى دارد. مگر نمى دانى که نگاه کردن به قرآن ،  عبادت است.

(اصول کافى، ج 4، کتاب فضیلت قرآن . ص 418، حدیث 5)

قرائت قرآن در روایات

از احادیثى که در فضیلت نگاه به قرآن  صراحت دارد ، روایتی است از حضرت رسول اکرم (صلى الله علیه و آله) که فرمودند :
أَفْضَل عِبادَةِ اُمَّتی تِلاوَةُ القُرآنِ نَظَراً.
از روخواندن قرآن برترین عبادت امت من است.
کنز العمال، ج 1، ص 511، ح 2265 _ آداب المتعلمین ص 115

و نیز روایت اسحاق بن عمار که به امام صادق (علیه السلام )عرضه داشت:

جُعِلْتُ فِدَاکَ إِنِّی أَحـْفـَظُ الْقـُرْآنَ عـَلَى ظـَهـْرِ قـَلْبـِی فَأَقْرَؤُهُ عَلَى ظَهْرِ قَلْبِی أَفْضَلُ أَوْ أَنْظُرُ فِی الْمـُصـْحـَفِ قـَالَ فـَقـَالَ لِی بـَلِ اقـْرَأْهُ وَ انْظُرْ فِی الْمُصْحَفِ فَهُوَ أَفْضَلُ أَ مَا عَلِمْتَ أَنَّ النَّظَرَ فِی الْمُصْحَفِ عِبَادَةٌ.
 جانم به قربانت، من قرآن را حفظ کرده ام آیا از حفظ بخوانم یا از روى آن ؟
امام (علیه السلام ) فرمودند:
از روى آن بخوان. زیرا که قرائت از روى قرآن ثواب بیشترى دارد. مگر نمى دانى که نگاه کردن به قرآن ،  عبادت است.

(اصول کافى، ج 4، کتاب فضیلت قرآن . ص 418، حدیث 5)

احادیثی که در فضیلت قرائت وارد شده :

رسول اعظم (صلى الله علیه و آله) فرمودند :
« یا بُنَىَّ لاتَغفُل عَن قِراءَةِ القُرآنِ- إذا أصبحت، و إذا أمسیت- فَاِنَّ القُرآنَ یُحیِى القَلبَ المیت وَ یَنهى عَنِ الفَحشاءِ و َالمُنکَرِ »
فرزندم از خواندن قرآن غافل مباش، زیرا که قرآن دل  مرده را زنده مى کند و از فحشاء و زشتى  باز مى دارد.
البرهان فی تفسیر القرآن ج1 ،ص۱۹

و نیز حضرت  (صلی الله علیه وآله )در وصیتی به امیرالمومنین (علیه السلام )  فرمودند:
«و عَلَیکَ بِتَلاوَةِ الْقُرآنِ عَلى کُلِّ حال»
بر تو باد که در همه حال قرآن تلاوت کنى.   
بحارالانوار، ج 69 ، ص 391.

قال امیرالمؤمنین على(علیه السلام):
«أَفْضَلُ الذِّکْرِ، القُرآنُ، بِهِ تُشْرَحُ الصُّدُورُ و تَسْتَنیرُ السَّرائِرُ»
برترین ذکر، قرآن است. با آن سینه ها گشاده و پوشیده ها ( باطن ، درون  و قلب ) روشن شود.
میزان الحکمة، ح 16416.     

امام صادق علیه السلام می فرماید:
الْقُرْآنُ عَهْدُ اللَّهِ إِلَى خَلْقِهِ فَقَدْ یَنْبَغِی لِلْمَرْءِ الْمُسْلِمِ أَنْ یَنْظُرَ فِی عَهْدِهِ وَ أَنْ یَقْرَأَ مِنْهُ فِی کُلِّ یَوْمٍ خَمْسِینَ آیَةً.
قرآن عهدنامه خدا برای مردم است. شایسته است که انسان مسلمان به آن عهد و پیمان نگاه کند و در هر روز پنجاه آیه از آن را بخواند.
اصول کافی، ج 2، ص .609

ونیز فرمودند:
« مَن قَرَاَ القُرآنَ وَ هُوَ شابٌّ مُؤمِنٌ اِختَلَطَ القُرآنُ بِلَحمِهِ وَ دَمِهِ وَ جَعَلَهُ اللّه عَزَّوَجَلَّ مَعَ السَّفَرَةِ الکِرامِ البَرَرَةِ ، وَ کانَ القُرآنُ حَجیزا عَنهُ یَومَ القیامَةِ... »
هرکه در حال جوانی قرآن بخواند و با ایمان باشد قرآن با گوشت و خونش بیامیزد و خدای عزوجل او را با فرشتگان پیغامبرنده و نیکرفتارش رفیق کند و قرآن برای او در روز قیامت پرده و مانعی از آتش باشد...
اصول کافی / ج2 / « کتاب فضل القرآن » 

باب فضل حامل القرآن » حدیث8 و 4 

قرائت قرآن در آیات قرآن کریم

( فاقرءوا ما تیسر من القرآن ) آنچه براى شما میسّر است قرآن بخوانید.سوره مبارکه مزمل آیه 20
( فاقرءوا ما تیسر منه ) آنچه براى شما میسّر است قرآن بخوانید.سوره مبارکه مزمل آیه 20
( إِنَّما أُمِرْتُ أَنْ أَعْبُدَ رَبَّ هذِهِ الْبَلْدَةِ الَّذی حَرَّمَها وَ لَهُ کُلُّ شَیْ‏ءٍ وَ أُمِرْتُ أَنْ أَکُونَ مِنَ الْمُسْلِمینَ (92)وَ أَنْ أَتْلُوَا الْقُرْآنَ فَمَنِ اهْتَدى‏ فَإِنَّما یَهْتَدی لِنَفْسِهِ وَ مَنْ ضَلَّ فَقُلْ إِنَّما أَنَا مِنَ الْمُنْذِرینَ )
(بگو:) من مأمورم پروردگار این شهر (مقدّس مکّه) را عبادت کنم، همان کسى که این شهر را حرمت بخشیده در حالى که همه چیز از آن اوست! و من مأمورم که از مسلمین باشم(92)و مامورم به اینکه قرآن را تلاوت کنم! هر کس هدایت شود بسود خود هدایت شده و هر کس گمراه گردد (زیانش متوجّه خود اوست) بگو: «من فقط از انذارکنندگانم!»
سوره مبارکه نمل آیه 91و 92

 (إِنَّ عَلَیْنا جَمْعَهُ وَ قُرْآنَهُ (18) فَإِذا قَرَأْناهُ فَاتَّبِعْ قُرْآنَهُ )
 جمع کردن و خواندن آن ( قرآن) بر عهده ماست (18)پس هر گاه آن را خواندیم، از خواندن آن پیروى کن.
سوره مبارکه قیامه آیه 17 و 18

 (سَنُقْرِئُکَ فَلا تَنْسى‏) ما بزودى (قرآن را) بر تو مى‏خوانیم و هرگز فراموش نخواهى کرد.سوره مبارکه اعلی آیه 6
 ( اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّکَ الَّذی خَلَقَ ) بخوان به نام پروردگارت که بیافرید.سوره مبارکه علق آیه 1
(اقْرَأْ وَ رَبُّکَ الْأَکْرَمُ ) بخوان، و پروردگار تو ارجمندترین است.سوره مبارکه علق آیه 3

نکات ضروری در هنگام حفظ قرآن

1ـ حفظ قرآن را باید با روزی نیم ساعت و با آیات کوتاه شروع کرد و پس از گذشتِ حدود 20 روز مرور آن را افزایش داد.
2ـ حفظ قرآن نیازمند تکرار بسیار زیاد است؛ پس نباید تمرین مداوم را فراموش کرد و بهتر است که حفظ در زمان های مختلف انجام شود. (مثلاً نیم ساعت صبح و نیم ساعت شب قبل از استراحت).
3ـ حفظ قرآن با مباحثه ی دو نفری، بهتر و سریع تر انجام می پذیرد؛ به این شکل که ابتدا یک نفر آیه یا قسمتی از آن را بخواند و نفر دیگر قسمت بعد را بخواند.
4ـ برخی آیات قرآن، با یک بار و برخی با دو بار و برخی با چند مرتبه خواندن حفظ می شوند؛ از این رو نباید همه ی آیات را یکسان شمرد.
5ـ برای حفظ قرآن، نخست باید آیه ی اولِ هر سوره را حفظ کرد، سپس به سراغ آیه ی بعد رفت و آن را حفظ کرد، بعد از آن هر دو آیه را با هم حفظ خواند، آن گاه آیه ی سوم و سپس هر سه آیه را از حفظ خواند و به همین ترتیب، آیات بعدی را باید حفظ کرد تا یک صفحه تمام شود؛ آن گاه یکایک صفحه های بعد را باید مانند صفحه ی اول حفظ کرد تا یک سوره به اتمام برسد. توجه به این نکته لازم است که تا یک قسمت خوب حفظ نشده، نباید به سراغ قسمت دیگر رفت. شماره ی آیات نیز هم زمان با حفظ آیه باید حفظ شوند.
6ـ در حفظ آیاتی که شبیه هم هستند، باید دقت بیش تری شود و تکرار و تمرین زیادتر نمود.
7ـ در تمرین آیات حفظ شده خواندن باید به ترتیب و سلسله وار و جزء به جزء باشد؛ نه به صورت پراکنده و متفرق.
8ـ تحت فشار گذاشتن ذهن به این صورت که یک باره معلومات زیادی بر آن عرضه کنند، باعث ملامت و ناراحتی می شود و چه بسا در نهایت، منجر به کنار گذاشتن حفظ شود. این کار گرچه ممکن است برای مدتی کوتاه موفقیت آمیز باشد، ولی مضّر است و باید دانست کم و خوب حفظ کردن بهتر از زیاد و بی توجه حفظ کردن است.

نظرات علماء دربارۀ حفظ قرآن

شهید اول:
آیاتی از قرآن را برگزین و وِرد خود ساز و اگر حفظ قرآن در توانت باشد، حتماً آن را از بر نما و اگر آن توان را در خود ندیدی، هر مقدار از آیات را توانستی حفظ کن و در این امر کوتاهی مکن.

شهید ثانی :
نخستین و مهمترین چیزی که شاگرد قبل از شروع به تحصیل باید بدان بپردازد، آن است که حفظ کتاب خداوند متعال را شروع نماید و قرآن را به صورت قوی و متقن حفظ کند، زیرا قرآن اصل و اساس تمام علوم و با اهمیت‌ترین آنهاست. علمای پیشین چنین بودند که حدیث و فقه را جز به شخصی که حافظ قرآن نباید به سراغ اشتغالاتی برود که باعث نسیان و فراموشی قرآن شده یا به قدری او را به خود مشغول می‌کنند که حفظ قرآن او در معرض فراموشی قرار می‌گیرد. بلکه حتماً باید از این‌گونه امور بپرهیزد، بلکه ملزم باشد که هر روز به تکرار محفوظاتش بپردازد ... و پس از حفظ کامل قرآن به تفسیر و سایر علوم قرآنی بپردازد.

روش حفظ قرآن

براى حفظ قرآن روش‏هاى گوناگونى بیان و تبیین شده که هر کدام در جاى خود، داراى ویژگى‏هایى است و هر کس نیز امکان دارد بر اساس استعداد، ذوق و سلیقه، شرایط شخصى و تجربه عملى خویش، داراى روش خاص و شخصى در حفظ قرآن باشد. ولى روش پیشنهادى ما در حفظ قرآن، بر مبناى حفظ «تفکیکى» آیات، صفحات، سوره‏ها و جزءهاى قرآن و سپس بر مبناى حفظِ «ترکیبى» و تکرار آن‏ها بر اساس قسمت‏هاى «سه» تایى - «سه» تایى است. توضیح این روش بدین گونه است که باید هر صفحه از قرآن را، سه آیه - سه آیه، و هر سوره از قرآن را، سه صفحه - سه صفحه، و هر جزء از قرآن را، سه سوره سه سوره تقسیم کنید.
مثلاً اگر یک صفحه از قرآن، مانند صفحه 573 قرآن‏هایى که با رسم الخط «عثمان طه» است، داراى 15 آیه، یعنى آیه 14 تا 28 سوره «جن» است، باید به پنج قسمتِ «3 آیه»اى، و چنان چه یک سوره از قرآن، مانند سوره «یس» داراى حدود 6 صفحه است، باید به دو قسمتِ «3 صفحه»اى، و در صورتى که یک جزء از قرآن، مانند جزء «بیست و هشتم» داراى 9 سوره است، باید به سه قسمتِ «3 سوره»اى تقسیم نمایید.
سپس باید آیه‏هاى هر قسمت را، یک بار به صورت جدا - جدا و یک آیه - یک آیه و با «تفکیک» از آیات قبلى و بعدى‏شان حفظ کنید تا آیات الهى به صورت «تک به تک» و «جزء به جزء» به حافظه‏تان سپرده شوند. و بار دیگر باید آن‏ها را به صورت ارتباط و پیوند و «ترکیب» با آیات قبلى و بعدى‏شان نیز تکرار و حفظ نمایید تا آیات به صورتِ مجموعه‏اى و کل به کل نیز به حافظه تان سپرده شوند. 
با توجه به آن چه گفته شد، چنانچه بخواهید مثلاً سوره «یس» را که طبق قرآن‏هاى با رسم الخط «عثمان طه»، داراى 6 صفحه است، با این روش حفظ کنید، باید به ترتیب زیر عمل نمایید:
یک. حفظ صفحه اول
دو. حفظ صفحه دوم
سه. حفظ صفحه سوم‏ .

چهار. مرور و تثبیت صفحه اول تا سوم
پنج. حفظ صفحه چهارم‏
شش. حفظ صفحه پنجم‏

هفت. حفظ صفحه ششم
هشت. مرور و تثبیت صفحه چهارم تا ششم
نه. حفظ صفحه اول تا ششم‏

نقیصۀ حوزه علمیه

مقام عظمای ولایت حضرت آیت الله خامنه ای (مدظله العالی):
نپرداختن به حفظ قرآن در حال حاضر، واقعاً نقیصه‏یى در حوزه‏هاى ما به شمار مى‏آید. در بعضى از حوزه‏هاى اهل سنت- همان‏طورکه مسبوق است- از بدو ورود حفظ قرآن جزو شرایط است. در دیگرحوزه‏هانیز اگر شرط، حفظ قرآن نباشد، ولى بدان تشویق مى‏شوند.

غالب عالمان اهل سنت با قرآن انس زیادترى دارند؛ در حالى که ما در حوزه‏هاى خودمان، شاهد طلبه‏هایى هستیم که مقدارى هم درس خوانده‏اند، لیکن هنوز بر همین قرائت رایج قرآن که ما با آن انس داریم، تسلط ندارند. یعنى هنوز در تلاوتشان اشکالاتى وجود دارد، چه رسد به اینکه قرائت دیگرى را نیز بدانند.

برکات قرآن

امام خمینی (رحمت الله علیه) :

از انس با قرآن کریم ، این صحیفه الهی و کتاب هدایت ، غفلت نورزند ؛ که مسلمانان هر چه دارند و خواهند داشت در طول تاریخ (گذشته و آینده) ، ازبرکات سر شار این کتاب مقدس است.

با فضیلت ترین نعمت

قال رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلّم):

«مَنْ اَعْطاهُ اللهُ حِفْظَ کِتابِهِ فَظَنَّ اَنَّ أحَداً اُعْطِیَ أفْضَلَ مِمَّا اُعْطِیَ فَقَدْ غَمَطَ أفْضَلَ النِّعمَةِ.»

هر کس که خداوند حفظ کتابش را به او ببخشد و گمان برد به کسی چیزی بهتر از او داده شده، بافضیلت ترین نعمت را کوچک شمرده است.

کنزالعمال / ج1/ حدیث 2317