احکام قرآنی 10 : نگاهی به احکام اذان و اقامه

درس دهم : نگاهی به احکام اذان و اقامه

کلام نور

رسول گرامی خدا (صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:

کسیکه برای رضای خدا اذان می گوید ، ما دامیکه مشغول گفتن اذان است مانند شهیدی است که در خون خود می غلطد  و هر تر و خشکی که صدای او را می شنود (جملات) او را تصدیق می کند و هنگامی که می میرد موجودات زمین متعرض جنازه او نمی شوند ...

مستدرک الوسایل جلد4 صفحه 22 حدیث 4078

 

احکام

 

1. برای مرد و زن مستحب است پیش از نمازهای یومیه اذان و اقامه بگوید ولی پیش از نماز عید فطر و قربان مستحب است سه مرتبه بگوید «الصّلاة» و در نمازهای واجب دیگر (مانند نماز میت) سه مرتبه الصّلاة را به قصد رجا بگوید.

2. اذان هجده جمله است : اَللهُ اَکْبَرُ (4مرتبه) ، اَشْهَدُ اَنْ لا اِلهَ اِلَّا الله ، اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ الله ،   حَیِّ عَلَی الصَّلوة ، حَیِّ عَلَی الْفَلاح ، حَیِّ عَلی خَیْرِ العَمَل ، اَللهُ اَکْبَرُ،لا اِلهَ اِلَّا الله هر یک (2مرتبه)

3. اقامه مشتمل بر هفده جمله است یعنی دو مرتبه اَللهُ اَکْبَرُ از ابتدای اذان و یک مرتبه لا اِلهَ اِلَّا الله از آخر آن کم می شود و بعد از گفتن حَیِّ عَلی خَیْرِ العَمَل باید دو مرتبه قَدْ قامَتِ الصَّلوة اضافه شود.

4. عبارت «اَشْهَدُ اَنَّ عَلِیّاً وَلِیُّ الله» جزء اذان و اقامه نیست ولی خوب است بعد از جمله اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ الله به قصد قربت گفته شود.

5. اذان و اقامه باید به عربی صحیح گفته شود ، بنابراین اگر به عربی غلط بگوید و یا به جای یک حرف حرف دیگری را بگوید و یا ترجمه اذان و اقامه را به فارسی بگوید صحیح نیست.

6. اذان و اقامه باید بعد از داخل شدن وقت نماز گفته شود و اکر از روی عمد یا فراموشی پیش از وقت گفته شود باطل است.

7. بین جمله های اذان و اقامه نباید خیلی فاصله شود و اگر بین آنها بیشتر از معمول فاصله بیاندازد ، باید دوباره آن را از سر بگیرد.

8. اقامه باید بعد از اذان گفته شود و اگر قبل از اذان ، اقامه گفته شود صحیح نیست.

9. اگر کلمات اذان و اقامه را بدون ترتیب بگوید مثلاً « حَیِّ عَلَی الْفَلاح» را قبل از « حَیِّ عَلَی الصَّلوة» بگوید باید از جایی که ترتیب به هم خورده ، دوباره بگوید.

10. باید بین اذان و اقامه فاصله نیافتد و اگر بین آنها به قدری فاصله بیافتد که اذانی را که گفته ، اذانِ این اقامه حساب نشود ، مستحب است دوباره اذان و اقامه را بگوید و نیز اگر بین اذان و اقامه و نماز به قدری فاصله دهد که اذان و اقامه آن نماز حساب نشود ، مستحب است دوباره برای آن نماز ، اذان و اقامه بگوید.

11. غنا در اجرای اذان و اقامه یعنی آنکه صدا را بگونه ای در گلو بیاندازد که حالت آواز به خود گرفته و مناسب مجالس لهو و خوش گذرانی شود حرام است.

12. هنگامی که نمازگزار برای نماز ظهر و مغرب اذان و اقامه می گوید و نماز ظهر و مغرب را می خواند و بلافاصله نماز عصر و یا عشاء را شروع می کند لازم نیست برای نماز عصر و عشاء اذان بگوید.

13. در صورتی که نافله مغرب و ظهر خوانده شود بنابر اقوی اذان ساقط می شود (بر خلاف تسبیحات و تعقیبات کوتاه)

14. اگر برای نماز جماعتی اذان و اقامه گفته شود کسی با آن جماعت ملحق می شود نباید برای نماز خود اذان و اقامه گوید.

15. اگر برای خواندن نماز جماعت به مسجد برود و ببیند جماعت تمام شده تا وقتی که صفها به هم نخورده و جمعیت متفرق نشده نمی تواند برای نماز خود اذان و اقامه بگوید.

16.  اذان و اقامه نماز جماعت را باید مرد بگوید ، ولی در جماعت زنان اگر زن اذان و اقامه بگوید کافی است.

17. کسیکه گفتن اذان و با اقامه و با هر دو را فراموش کرده و داخل نماز شده ، اگر قبل از رسیدن به رکوع متوجه شود ، می تواند نماز را بشکند و پس از گفتن اذان و اقامه دوباره بخواند.

 

مستحبات اذان و اقامه

 

رعایت موارد ذیل در هنگام گفتن اذان و اقامه مستحب است:

1. رو به  قبله بودن.

2. ایستادن.

3. وضو داشتن.

4. سکوت در اثناء اذان و اقامه (لازم به ذکر است سخن گفتن بعد از گفتن قَدْ قامَتِ الصَّلوة در نماز جماعت مکروه هست).

5. عدم حرکت هنگام اقامه.

6. گذاشتن انگشتان در گوش در هنگام گفتن اذان.

7. بلند گفتن اذان و اقامه و کشیدن جملات اذان.

8. فاصله انداختن بین اذان و اقامه با انجام یک سجده و یا لحظه ای نشستن و ی برداشتن یک قدم و یا گفتن ذکر و یا لحظه ای سکوت.

9. مستحب است کسیکه برای گفتن اذان معین می کنند عادل ، وقت شناس و دارای صدایی رسا بوده و اذان را در جایی بلند بگوید.[1]

  

پی نوشت

--------------------------------------------------------------------------------

[1]. احکام بیان شده با استفاده از فتاوی حضرت امام خمینی (ره)‌در رساله توضیح المسائل ، مسائل 916 تا 941 ، عروه الوثقی با حاشیه حضرت امام جلد1 مبحث اذان و اقامه صفحات 457 تا 468 ، تحریر الوسیله جلد1 مقدمه پنجم صفحات 139 تا 140 ، انتخاب و بیان شده است.

منبع : پایگاه اینتر نتی سازمان دارالقرآن الکریم