احکام قرآنی 8 : احکام محافل و جلسات آموزش قرآن کریم

درس هشتم : احکام محافل و جلسات آموزش قرآن کریم

کلام نور
 
قالَ رَسُولُ اللهِ(صَلَّی اللهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ):
 
اِذا قالَ المُعَلِّمُ لِلصَّبِیِّ ؛ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ ، فَقالَ الصَّبِیُّ : بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ ، کَتَبَ اللهُ بَرائَةٌ لِلصَّبِیِّ و بَرائَةٌ لِاَبَوَیْهِ و بَرائَةٌ لِلْمُعَلِّمِ .
 
  
حضرت رسول اکرم(صَلَّی اللهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ) می فرمایند:
 
هنگامی که معلّم به کودک می گوید بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ (و آنرا به کودک آموزش می دهد) و کودک (نیز یاد گرفته و) می گوید بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ خداوند یک امان نامه (از آتش دوزخ) به کودک و یک امان نامه به والدین او و یک امان نامه به معلّم می دهد.
 
قرآن در احادیث اسلامی ، اثر جعفر خوشنویس صفحه 67  
 
  
 مقدمه
 
محافل و مجالس قرآن کریم یکی از مقدس ترین اجتماعاتی است که توسط پیروان آئین الهی اسلام برگزار می گردد. افزون بر اینکه اسلام به حضور افراد در اجتماعات سیاسی و عبادی توجه خاصی داشته و پیروان خود را از گوشه گیری افراطی و عزلت گزینی منفی باز می دارد ، تقدس علم آموزی و آموزش محتوای غنی معارف قرآن کریم نیز قداست و اهمیت محافل قرآنی را دو چندان نموده است. در روایات بیشماری از حضرات معصومین(علیهم السلام) از مقام طالبان دانش و معلمان به ویژه آموزگاران قرآن کریم تمجید شده است. در این درس به پاره ای از احکام مربوط به برگزاری جلسات قرآن کریم ، ارتباطات بانوان و آقایان در مجالس قرآنی و برخی از احکام در این باره اشاره می شود.
 
 
احکام
 
1. مکان برگزاری جلسات قرآن کریم باید مباح باشد و تشکیل جلسات قرآنی در مکان غصبی حرام است[1].
 
2. برگزاری جلسات قرآن کریم نباید با برگزاری مراسم نماز جماعت تزاحم و تداخل داشته باشد و در صورت تداخل ، برگزاری نماز جماعت مقدم است[2].
 
3. اعضای هیأت امنای مسجد و یا حسینیه هر چند که از طرف واقف مکان ، تولیت شرعی داشته باشند شایسته نیست بدون دلیل با برگزاری جلسات و محافل قرآنی مخالفت نمایند. اما در صورت مخالفت ، رعایت نظر آنها لازم است[3].
 
4. خواندن قرآن با صدای بلند در مکانهای عمومی و در صورتی که موجب آزار و اذیت دیگران شود جایز نیست[4].
 
5. تبدیل و فروش قرآنهایی که برای مساجد یا جلسات قرآن وقف شده اند تا موقعی که قابل استفاده هستند جایز نیست[5].
 
6. در جلسات آموزش قرآن به کودکان جلوگیری کردن از تماس آنها با آیات قرآن (با توجه به اینکه غالباً بدون وضو در جلسات شرکت می کنند) لازم نیست ولی اگر حرکات آنها به گونه ای باشد که موجب بی احترامی به قرآن شود باید از آن جلوگیری کرد[6].
 
7. مزد گرفتن برای آموزش قرآن به دیگری جایز است ، ولی برایِ آموزشِ آن مقدار از قرآن که واجب است در نماز خوانده شود (مانند آموزش قرائت صحیح سوره حمد و سوره ای که پس از حمد خوانده می شود) ، اشکال دارد[7].
 
8. گرفتن اجرت در برابر تلاوت قرآن کریم جایز است[8].
 
 
 
روابط زن و مرد در محافل و مراکز قرآنی
 
1) خانمها می توانند با نامحرم صحبت نمایند مشروط به آنکه:
 
   الف. به قصد لذت و ریبه نباشند.
 
   ب. صدای خود را نازک و رقیق نکنند.
 
   ج. ترس از افتادن به گناه نباشد[9].
 
 
 
2) صحبت کردن خانمها با نامحرم جز در موارد ضرورت مکروه هست[10].
 
3) خانمها نباید در هنگام صحبت کردن با نامحرم صدای خود را رقیق و نازک کنند بگونه ای که اگر در دل مخاطب مرضی باشد او را به خود جلب کند ، اگر چه درباره مطالبی عادی صحبت کنند[11].
 
4) خواندن قرآن توسط خواهران در مقابل نامحرم اگر چه با صوت باشد اشکال ندارد مشروط بر آنکه موجب تحریک و مفسده نشود[12].
 
5) گوش دادن به تک خوانی زنان با توجه به اینکه بصورت غالب مفسده در پی دارد جایز نیست هر چند که موجب تحریک نشود[13].
 
6) همخوانی زنان همچنین شنیدن آن برای نامحرم با توجه به اینکه عموماً موجب مفسده است جایز نیست[14].
 

 نمودار چکیده مطالب

استفتائات ویژه
 
اگر دانش آموزی در امتحانات با تقلب نمره قبولی کسب کند و به مرحله بالاتر برود و از مزایای آن استفاده کند حکم استفاده از این مزایا چیست؟
 
پاسخ مرحوم آیت الله العظمی فاضل لنکرانی: شرعاً نمی تواند از این مزایا استفاده کند.
 
 
 
در فرض قبل ، اگر در مرحله بالاتر به تعداد مشخص و محدودی نیاز باشد و این فرد [با تقلب]حق دیگری را از بین ببرد چه حکمی دارد؟
 
پاسخ مرحوم آیت الله العظمی فاضل لنکرانی: باید مطلب را بگوید و دیگری را از حقش محروم نکند.
 
جامع المسائل آیت الله العظمی فاضل لنکرانی ج اول صفحه 628
 
 
 
پرسشهای درس
 
1. در برگزاری جلسات قرآن کریم به چه نکاتی باید توجه کنیم؟
 
2. آیا می توان قرآنهای فرسوده وقفی را که قابل استفاده نیستند را با قرآنهای نو عوض کنیم؟
 
3. آیا اساتید مرد می توانند داوری مسابقات صوت و لحن خواهران را بر عهده بگیرند؟(نظر مراجع عظام را شرح دهید)
 
4. نظر مراجع گرامی تقلید شما درباره خواندن تواشیح توسط خواهران در مقابل آقایان چیست؟
 
 
 
بیشتر بدانیم
 
حفظ حریم میان زن و مرد یکی از مواردی است که در قرآن کریم بارها مورد تأکید قرار گرفته است با مراجعه به تفسیر آیات سوره نور آیات 30 ، 31 ، 58 تا 60 و نیز سوره مبارکه احزاب آیات 32 و 59 در این باره این احکام الهی را بیشتر مطالعه نمایید. درباره ابعاد دیگر احکام روابط زن و مرد به کتاب «احکام روابط زن و مرد» اثر حجت الاسلام سید مسعود معصومی مراجعه فرمایید.
 
 
 
 
پی نوشت
 
--------------------------------------------------------------------------------

[1]. برگرفته از استفتائات قرآنی ، اثر غلامرضا نیشابوری صفحه 97 ، مطابق با نظر حضرات آیات تبریزی ، مکارم شیرازی و فاضل لنکرانی.
 

[2]. برگرفته از استفتائات قرآنی ، اثر غلامرضا نیشابوری صفحه 90 ، مطابق با نظر حضرات آیات تبریزی ، مکارم شیرازی و فاضل لنکرانی. 
 

[3]. برگرفته از استفتائات قرآنی ، اثر غلامرضا نیشابوری صفحه 97 ، مطابق با نظر حضرات آیات تبریزی و فاضل لنکرانی. 
 

[4]. برگرفته از استفتائات قرآنی ، اثر غلامرضا نیشابوری صفحه 107و 108، مطابق با نظر حضرات آیات تبریزی، مکارم شیرازی و فاضل لنکرانی. 
 

[5]. برگرفته از استفتائات قرآنی ، اثر غلامرضا نیشابوری صفحه 94 ، مطابق با نظر حضرات آیات تبریزی ، مکارم شیرازی و فاضل لنکرانی. 
 

[6]. بنی هاشمی خمینی ، سید محمد حسن ، جلد اول صفحه180 مسأله318 مطابق با نظر حضرات آیات امام خمینی،فاضل لنکرانی،تبریزی، مکارم شیرازی، بهجت،صلفی گلپایگانی،سیستانی، شبیری زنجانی. همچنین برای اطلاع بیشتر به درس اول همین جزوه مسأله4 مراجعه شود. 
 

[7]. برگرفته از مسأله 999 توضیح المسائل مراجع ، اثر بنی هاشمی خمینی ، مطابق با نظر تمامی مراجع عظام تقلید.
 

[8]. نیشابوری  غلامرضا ، استفتائات قرآنی صفحه94 مطابق با فتوای حضرات آیات مکارم شیرازی ، فاضل لنکرانی و تبریزی.
 

[9]. معصومی ، سید مسعود ، احکام روابط زن و مرد صفحه157 و 158 مسأله 183 (با اندکی تغییر) مصابق با فتوای حضرات آیات امام خمینی ، فاضل ، مکارم ، سیستانی و بهجت.
 

[10]. همان صفحه 158 مسأله 184 مصابق با فتوای حضرات آیات امام خمینی ، فاضل ، مکارم ، سیستانی و بهجت.
 

[11]. همان صفحه159 و 160 مسأله 186 مصابق با فتوای حضرات آیات امام خمینی ، مقام معظم رهبری ، فاضل ، مکارم ، سیستانی و بهجت.
 

[12]. همان صفحه161مسأله 191 مصابق با فتوای حضرات آیات امام خمینی ، مقام معظم رهبری ، فاضل و سیستانی. مطابق نظر آیت الله العظمی مکارم شیرازی قرآن خواندن خانمها در مقابل نامحرم اگر با صوت باشد اشکال دارد. حضرت آیت الله العظمی بهجت : اگر موجب فساد است مجاز نیست بلکه غالباً خواندن زن در حضور مرد و استماع آن موجب فساد است پس جایز نیست.  
 

[13]. با استفاده از سؤال189صفحه160از کتاب احکام روابط زن و مرد مطابق با نظر حضرات آیات مقام معظم رهبری، بهجت و فاضل لنکرانی.  
 

[14]. با استفاده از سؤال 188صفحه 160از کتاب احکام روابط زن و مرد مطابق با نظر حضرات آیات بهجت و فاضل لنکرانی. نظر مقام معظم رهبری : همخوانی زنان و همچنین شنیدن آن در صورتی که به قصد لذت و ریبه نباشد مانعی ندارد. مطابق نظر حضرت آیت الله العظمی سیستانی چنانچه خوف واقع شدن در حرام باشد یا نوعاً محرک باشد جایز نیست. 

منبع : پایگاه اینتر نتی سازمان دارالقرآن الکریم