بهترین زمان دعا
بسم الله الرحمان الرحیم
چه زمانی دعا به اجابت نزدیکر است؟
در این مطلب با توجه به آیات و روایات بعضی از زمانهایی را که استجابت دعا در آن زمانها احتمال بیشتری دارد خدمتتان بیان می کنم و از این منابع معتبر بخوبی بر می آید که زمان یکی از مهمترین شرایط اجابت دعاست.اگر چه به نص صریح قرآن کریم خدای متعال در هر زمان صدای انسان را می شنود و او را بدون جواب نمی گذارد.
البقرة : 186 «وَ إِذا سَأَلَکَ عِبادی عَنِّی فَإِنِّی قَریبٌ أُجیبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذا دَعانِ فَلْیَسْتَجیبُوا لی وَ لْیُؤْمِنُوا بی لَعَلَّهُمْ یَرْشُدُونَ»
و چون بندگان من از تو سراغ مرا مىگیرند بدانند که من نزدیکم و دعوت دعاکنندگان را اجابت مىکنم البته در صورتى که مرا بخوانند پس باید که آنان نیز دعوت مرا اجابت نموده و باید به من ایمان آورند تا شاید رشد یابند.چ
ولی بعضی زمانها مثل ظهر روز جمعه از طرف خود خدای متعال دارای ویژگی خاصی هستند.
الجمعة : 9 یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا إِذا نُودِیَ لِلصَّلاةِ مِنْ یَوْمِ الْجُمُعَةِ فَاسْعَوْا إِلى ذِکْرِ اللَّهِ وَ ذَرُوا الْبَیْعَ ذلِکُمْ خَیْرٌ لَکُمْ إِنْ کُنْتُمْ تَعْلَمُونَ
هان اى کسانى که ایمان آوردید هنگامى که در روز جمعه براى نماز جمعه اذان داده مىشود به سوى ذکر خدا بشتابید و دادوستد را رها کنید، اگر بفهمید این براى شما بهتر است
«دعا برای تعجیل در امر فرج حضرت بقیت الله علیه السلام
فراموش نشود»
1.مورد اول:
قَالَ الصَّادِقُ (علیه السلام) مَا طَلَعَتِ الشَّمْسُ بِیَوْمٍ أَفْضَلَ مِنْ یوْمِ الْجُمُعَةِ- وَ إِنَّ کَلَامَ الطَّیْرِ فِیهِ إِذَا لَقِیَ بَعْضُهَا بَعْضاً سَلَامٌ سَلَامٌ یَوْمٌ صَالِحٌ.
امام صادق (علیه السّلام) فرمود : «خورشید بر روزى برتر از روز جمعه طلوع نکرد، وقتى پرندگان آسمان در این روز یک دیگر را ملاقات مىکنند، بر هم سلام مىفرستند و مىگویند:روز خوبى است!».
وَ عَنِ الْبَاقِرِ علیه السلام [أَبِی جَعْفَرٍ أَنَّهُ قَالَ] إِنَّ اللَّهَ تَعَالَى لَیُنَادِی کُلَّ لَیْلَةِ جُمُعَةٍ مِنْ فَوْقِ عَرْشِهِ مِنْ أَوَّلِ اللَّیْلِ إِلَى آخِرِهِ أَ لَا عَبْدٌ مُؤْمِنٌ یَدْعُونِی لِدِینِهِ أَوْ دُنْیَاهُ [لِآخِرَتِهِ وَ دُنْیَاهُ] قَبْلَ طُلُوعِ الْفَجْرِ فَأُجِیبَهُ أَ لَا عَبْدٌ مُؤْمِنٌ یَتُوبُ إِلَیَّ مِنْ ذُنُوبِهِ قَبْلَ طُلُوعِ الْفَجْرِ فَأَتُوبَ إِلَیْهِ أَ لَا عَبْدٌ مُؤْمِنٌ قَدْ قُتِّرَ عَلَیْهِ رِزْقُهُ فَیَسْأَلُنِی الزِّیَادَةَ فِی رِزْقِهِ قَبْلَ طُلُوعِ الْفَجْرِ فَأَزِیدَهُ وَ أُوَسِّعَ عَلَیْهِ أَ لَا عَبْدٌ مُؤْمِنٌ سَقِیمٌ فَیَسْأَلُنِی أَنْ أَشْفِیَهُ قَبْلَ طُلُوعِ الْفَجْرِ فَأُعَافِیَهُ أَ لَا عَبْدٌ مُؤْمِنٌ مَحْبُوسٌ مَغْمُومٌ فَیَسْأَلُنِی أَنْ أُطْلِقَهُ مِنْ سِجْنِهِ [حَبْسِهِ قَبْلَ طُلُوعِ الْفَجْرِ- فَأُطْلِقَهُ مِنْ حَبْسِهِ] فَأُخَلِّیَ سَرْبَهُ أَ لَا عَبْدٌ مُؤْمِنٌ مَظْلُومٌ یَسْأَلُنِی أَنْ آخُذَ بِظُلَامَتِهِ قَبْلَ طُلُوعِ الْفَجْرِ فَأَنْتَصِرَ لَهُ وَ آخُذَ لَهُ بِظُلَامَتِهِ قَالَ فَلَا [فَمَا] یَزَالُ یُنَادِی بِهَذَا حَتَّى یَطْلُعَ الْفَجْرُ.
امام ابو جعفر الباقر فرمودند:
الله تعالی هر شب جمعه از اول تا آخر شب این گونه ندا مىدهد:
- آیا بنده مؤمنى نیست که تا قبل از صبح مرا براى دین یا دنیایش بخواند تا من اجابتش کنم؟
- آیا بنده مؤمنی نیست که تا قبل از صبح از گناهانش توبه کند و برگردد و من نیز رحمت و مغفرتم را برگردانم؟
- آیا بنده مؤمنى نیست که روزیش تنگ شده باشد و تا قبل از فجر، از من بخواهد آن را زیاد کنم و من هم حاجتش را برآورده روزیش را زیاد و وسیع گردانم؟
- آیا بنده مؤمن مریضى نیست که تا قبل از طلوع فجر از من بخواهد که شفایش بدهم و من هم او را عافیت و تندرستى عطا نمایم؟
- آیا بنده زندانى گرفتارى نیست که از من بخواهد از زندان آزادش کنم و من نیز آزادش گردانم؟
- آیا بنده مؤمن مظلومى نیست که تا قبل از صبح از من بخواهد حقش را از ظالم بستانم و من نیز او را یارى کرده حقش را برگردانم؟
آنگاه حضرت فرمود: همین طور ذات اقدس الهى ندا مىدهد تا صبح شود».
وَ عَنْ أَحَدِهِمَا علیهما السلام أَنَّ الْعَبْدَ الْمُؤْمِنَ یَسْأَلُ [لَیَسْأَلُ] اللَّهَ الْحَاجَةَ- فَیُؤَخِّرُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ قَضَاءَ حَاجَتِهِ الَّتِی سَأَلَ إِلَى یَوْمِ الْجُمُعَةِ [لِیَخُصَّهُ بِفَضْلِ یَوْمِ الْجُمُعَةِ].
از امام باقر یا امام صادق- علیهما السّلام- روایت شده است که فرمود: «بنده مؤمن از خدا حاجتى طلب مى کند و خداوند عزیز و جلیل بر آوردن آن را تا روز جمعه به تأخیر مىاندازد».[چون او را دوست دارد و می خواهد از فضل و رحمت و فراوانی روز جمعه بهره مندش گرداند].
وَ عَنِ النَّبِیِّ صلی الله علیه و آله أَنَّ یَوْمَ الْجُمُعَةِ سَیِّدُ الْأَیَّامِ وَ أَعْظَمُهَا عِنْدَ اللَّهِ تَعَالَى [وَ هُوَ] وَ أَعْظَمُ [عِنْدَ اللَّهِ] مِنْ یَوْمِ الْفِطْرِ وَ یَوْمِ الْأَضْحَى وَ فِیهِ خَمْسُ خِصَالٍ خَلَقَ اللَّهُ فِیهِ آدَمَ وَ أَهْبَطَ [اللَّهُ] فِیهِ آدَمَ إِلَى الْأَرْضِ وَ فِیهِ تَوَفَّى اللَّهُ آدَمَ وَ فِیهِ سَاعَةٌ لَا یَسْأَلُ اللَّهَ تَعَالَى فِیهَا أَحَدٌ شَیْئاً إِلَّا أَعْطَاهُ مَا لَمْ یَسْأَلْ حَرَاماً [مُحَرَّماً] وَ مَا مِنْ مَلَکٍ مُقَرَّبٍ وَ لَا سَمَاءٍ وَ لَا أَرْضٍ وَ لَا رِیَاحٍ وَ لَا جِبَالٍ وَ لَا شَجَرٍ إِلَّا وَ هُوَ یشفق [مُشْفِقٌ مِنْ] یَوْمِ الْجُمُعَةِ أَنْ تَقُومَ السَّاعَةُ [الْقِیَامَةُ] فِیهِ.
هنگامی که فرزندان یعقوب از پدرشان خواستند که از خداوند متعال برایشان طلب آمرزش و بخشش کند، آن حضرت این گونه پاسخ دادند:
یوسف : 98 «سَوْفَ أَسْتَغْفِرُ لَکُمْ رَبِّی»
یعنى: «بزودى برایتان از پروردگارم تقاضاى مغفرت خواهم کرد»
در تفسیر همین آیه از امام صادق- علیه السّلام- روایت شده است که حضرت فرمود:
«اخّره الى السّحر من لیلةالجمعة»
یعنى «حضرت یعقوب- علیه السّلام- این استغفار را تا سحرگاه شب جمعه به تأخیر انداخت».
2. مورد دوم:
از رسول خدا- صلّى اللَّه علیه و آله و سلّم- روایت است که فرمودند:
«من کان له حاجة فلیطلبها فی العشاء الآخرة فانّها لم یعطها احد من الامم قبلکم»
.یعنى: «هر یک از شما حاجتى دارد آن را به هنگام نماز عشا طلب کند، زیرا این (مخصوص شماست و) به امتهاى پیش از شما داده نشده است.
3. مورد سوم:
مَا رَوَاهُ عُمَرُ بْنُ أُذَیْنَةَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام یَقُولُ إِنَّ فِی اللَّیْلِ سَاعَةً [لَسَاعَةً] مَا یُوَافِقُ فِیهَا [لَا یُوَافِقُهَا] عَبْدٌ مُؤْمِنٌ [مُسْلِمٌ] [ثُمَ] یُصَلِّی وَ یَدْعُو اللَّهَ فِیهَا إِلَّا اسْتَجَابَ [اسْتُجِیبَ] لَهُ [فِی کُلِّ لَیْلَةٍ] قُلْتُ أَصْلَحَکَ اللَّهُ وَ أَیُّ سَاعَةِ اللَّیْلِ هِیَ [فَأَیَّةُ سَاعَةٍ هِیَ مِنَ اللَّیْلِ] قَالَ إِذَا مَضَى نِصْفُ اللَّیْلِ وَ بَقِیَ [وَ هِیَ] السُّدُسُ الْأَوَّلُ مِنْ أَوَّلِ النِّصْفِ [الثَّانِی] .
عمر بن اذینه مىگوید: شنیدم حضرت صادق- علیه السّلام- مىفرمود:«در شب، ساعتى است که اگر بنده مؤمنى آن را درک کرده، در آن نماز بگزارد و خدا را بخواند حتما اجابت خواهد شد. گفتم: خداى توفیقت دهد، آن ساعت کدام است؟ فرمود: بعد از رفتن نصف شب، یک ششم اوّل از نیمه دوم آن».(حدودادو تا سه ساعت قبل از اذان صبح که در فصول مختلف و به تناسب کوتاهی و بلندی شب تغییر می کند.
قَالَ ص إِذَا کَانَ آخِرُ اللَّیْلِ یَقُولُ اللَّهُ سُبْحَانَهُ وَ تَعَالَى هَلْ مِنْ دَاعٍ فَأُجِیبَهُ هَلْ مِنْ سَائِلٍ فَأُعْطِیَهُ سُؤْلَهُ هَلْ مِنْ مُسْتَغْفِرٍ فَأَغْفِرَ لَهُ هَلْ مِنْ تَائِبٍ فَأَتُوبَ عَلَیْهِ.
وجود مبارک رسول اللَّه- صلّى اللَّه علیه و آله و سلّم- فرمود:
یعنى: «ذات اقدس الهى، آخر هر شب این چنین مىگوید:آیا دعاکنندهاى هست تا من او را اجابت کنم؟آیا درخواستکنندهاى هست تا خواستهاش را عطا کنم؟ آیا آمرزش خواهى هست تا او را بیامرزم - آیا بنده توبه کارى هست تا توبهاش را بپذیریم؟».
رُوِیَ عَنِ الصَّادِقِ علیه السلام: أَنَّهُ قَالَ لَا تُعْطُوا الْعَیْنَ حَظَّهَا [مِنَ النَّوْمِ] فَإِنَّهَا أَقَلُّ شَیْءٍ شُکْراً.
«نگذار چشم بهره کاملى (از خواب) ببرد، چون کمترین شکرگزارى را او دارد».
وَ عَنِ النَّبِیِّ صلی الله علیه و آله إِذَا قَامَ الْعَبْدُ مِنْ لَذِیذِ مَضْجَعِهِ وَ النُّعَاسُ فِی عَیْنَیْهِ لِیُرْضِیَ رَبَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لِصَلَاةِ لَیْلِهِ بَاهَى اللَّهُ بِهِ مَلَائِکَتَهُ فَقَالَ [فَیَقُولُ] أَ مَا تَرَوْنَ عَبْدِی هَذَا قَدْ قَامَ مِنْ [لَذِیذِ] مَضْجَعِهِ [وَ تَرَکَ لَذِیذَ مَنَامِهِ] إِلَى [مَا لَمْ أَفْرِضْهُ] صَلَاةٍ لَمْ أَفْرِضْهَا عَلَیْهِ اشْهَدُوا أَنِّی قَدْ غَفَرْتُ لَهُ.
و نیز از وجود مقدس رسول خدا- صلّى اللَّه علیه و آله و سلّم- روایت شده که فرمود: «وقتى بنده حق از خوابگاهش بر مىخیزد تا خداوند متعال را با نماز شبش خشنود سازد در حالى که چرت، چشمانش را فرا گرفته، در این حال، ذات اقدس الهى به ملائکهاش مباهات کرده مىفرماید: آیا این بنده مرا مىبینید که از خوابگاهش برخاسته تا نمازى را بگزارد که آن را بر او واجب نکردهام! پس شاهد باشید که او را بخشیدم».
4. مورد چهارم :
هر روز، دوازده قسمت مىشود و هر قسمت آن منسوب به یکى از ائمه دوازدهگانه- علیهم السّلام- است که مناسب است در آن ساعت، توسل به آن امام.و دعایى هم مخصوص آن ساعات در کتاب شریف «مصباح» نقل گردیده است.
سید بن طاوس (ره) نیز آورده که روزهاى هفته به ائمه- علیهم السّلام- منسوب است و در هر روز، میهمان آنهایم، بنا بر این زیارت آن امام یا ائمه علیهم السلام به ترتیب زیر در آن روز، مناسب است :
شنبه: مخصوص پیامبر اکرم- صلّى اللَّه علیه و آله و سلّم- است.
یک شنبه: مخصوص امیر المؤمنین على بن ابى طالب- علیه السّلام- است.
دوشنبه: مخصوص امام حسن و امام حسین- علیهما السّلام- است.
سه شنبه: مخصوص امام زین العابدین، امام باقر و امام صادق- علیهم السّلام- است.
چهار شنبه: مخصوص امام کاظم، امام رضا، امام جواد و امام هادى- علیهم السّلام- است.
پنجشنبه: مخصوص امام حسن عسکرى- علیه السّلام- است.
و جمعه: مخصوص وجود مبارک امام مهدى- علیه السّلام- است.
که این زیارتها در مفاتیح ذکر شده.
5. مورد پنجم :
شب قدر
این شب در ماه مبارک رمضان قرار دارد ولى مشخص نیست که کدام شب است. ممکن است یکى از سه شب نوزدهم یا بیست و یکم یا بیست و سوم باشد،ولی بر شب بیست و سوم تأکید شده است.
6. مورد ششم :
زَیْدٍ الشَّحَّامِ عَنِ الصَّادِقِ ع قَالَ اطْلُبُوا الدُّعَاءَ فِی أَرْبَعِ سَاعَاتٍ عِنْدَ هُبُوبِ الرِّیَاحِ وَ زَوَالِ الْأَفْیَاءِ وَ نُزُولِ الْمَطَرِ وَ أَوَّلِ قَطْرَةٍ مِنْ دَمِ الْقَتِیلِ الْمُؤْمِنِ فَإِنَّ أَبْوَابَ السَّمَاءِ تُفَتَّحُ عِنْدَ هَذِهِ الْأَشْیَاءِ.
زید شحّام از امام صادق- علیه السّلام- روایت کرده است که حضرت فرمود:
«در چهار وقت به دنبال دعا باشید: وزش باد، زوال سایهها (که همان ظهر شرعى است)، نزول باران و اولین قطره از خون مؤمنی که کشته می شود، چون در این اوقات، درهاى آسمان گشوده خواهد شد».
و نیز از آن حضرت نقل شده است که فرمود:
«اذا زالت الشّمس فتحت ابواب السّماء و ابواب الجنان و قضیت الحوائج العظام»
«وقتى زوال آفتاب (ظهر شرعى) فرا رسید، درهاى آسمان و درهاى بهشت گشوده خواهد شد و حاجتهاى بزرگ بر آورده خواهد گردید».
سؤال شد از چه هنگام؟ فرمود:
«مقدار ما یصلّى الرّجل اربع رکعات مترسّلا»
یعنى: «به مقدارى که بتوان یک نماز چهار رکعتى، بدون عجله و سر فرصت خواند».
7. مورد هفتم :
ابو الصباح کنانى» از امام باقر- علیه السّلام- این چنین روایت کرده است که:
انّ اللَّه عزّ و جلّ یجیب من عباده کلّ دعّاء، فعلیکم بالدّعاء فی السّحر الى طلوع الشّمس فانّها ساعة تفتح فیها أبواب السّماء، و تقسّم فیها الارزاق، و تقضى فیها الحوائج العظام».
یعنى: «خداوند متعال از بین بندگانش آنکه بیشتر اهل دعاست را اجابت مىکند پس دعا کنید در سحرها تا طلوع آفتاب، چون درهاى بهشت در این هنگام باز مىشوند، روزى مردم در این زمان تقسیم مىگردد و حاجتهاى بزرگ در این وقت برآورده مىشوند».
(عدة الداعی و نجاح الساعی ؛ ؛ ص45 به بعد)
یا علی