بیانات مهم رهبر معظم انقلاب در باره تدبر

بسم الله الرّحمن الرّحیم‏
از برادران عزیزى که امسال هم مثل سالهاى قبل، دل و محفل ما را به ذکر آیات الهى و تلاوت کلام الهى منوّر کردند، خیلى تشکر مى‏کنیم. هم از قاریان محترم و مجریان برنامه‏هاى گوناگون در این جلسه تشکر مى‏کنیم و هم از اداره‏کنندگان این جلسه و کسانى که زحمت این کار را سالهاى متمادى است که بر دوش گرفته‏اند و ما را محظوظ مى‏کنند.
امسال برنامه‏ى ما از سالهاى قبل هم بهتر بود؛ پیشرفت قراء جوان ما در تلاوت، محسوس است. الحمد للّه، پى‏درپى این نسلهاى قرآنى یکى پس از دیگرى مى‏آیند، استعدادهاى خوب، دلهاى پر از شوق و نفسهاى گرم، در خدمت قرآن و تلاوت آن قرار مى‏گیرند. این، بخشى از قضیه است؛ اما یک بخش لازم است. من همین‏جا این را عرض بکنم و تذکر بدهم، که اگر ما معتقدیم- که معتقدیم- که عمل به قرآن، اساس و محور احیاء قرآن است و مسئله به تلاوت و خواندن و این‏ها ختم نمى‏شود- که به آن اعتقاد داریم؛ معتقدیم باید به قرآن عمل کنیم، باید جامعه‏مان را قرآنى کنیم، باید فکرمان را قرآنى کنیم، باید عملمان را قرآنى کنیم، باید قرآن را باور کنیم؛ قرآن را باور کنیم و وعده‏ى قرآن را وعده‏ى صدق و حق بدانیم، همین‏طور که خود قرآن مى‏فرماید: «و تمّت کلمة ربّک صدقاً و عدلًا لا مبدّل لکلماته»؛ همچنانى که باید تعاملمان با شخص خودمان، با افراد خانواده‏مان، با افراد محیط کارمان، با افراد اجتماعمان، با مسلمین کشورهاى دیگر، با قدرتها، با ملتها و همه‏ى این‏ها باید با نَفَس و روح قرآنى تنظیم بشود؛ این‏ها همه‏اش درست است و به آن اعتقاد داریم؛ احیاء قرآن، عمل به قرآن و گرامیداشت قرآن این است؛ این‏ها درست- اما این‏ها معنایش این نیست که ما تلاوت قرآن را دست کم بگیریم. من مى‏خواهم به شما «قرآنى‏ها- که اهل تلاوت، اهل تجوید و اهل لحن و آهنگ و صوت و خواندن قرآنید- این را تأکید کنم، گاهى شنیده مى‏شود که بعضى مى‏گویند آقا به قرآن باید عمل کرد؛ خوب، این حرف درستى است؛ اما مقصودشان این است که تلاوت قرآن و آرایه‏هاى قرآنى را دست کم بگیرند! من با این مخالفم. تلاوت قرآن هم جزوِ یک مجموعه و منظومه‏اى است که این‏ها همه به هم متصل است؛ این هم بایستى مورد توجه قرار بگیرد و گرامى داشته شود. هم باید تلاوت بکنید و هم باید معانى قرآن را بفهمید؛ اگر معناى قرآن را فهمیدید، مى‏توانید بهتر تلاوت کنید. الآن قراء حالا را با قراء بیست سال قبلمان مقایسه کنیم، که این حرکت قرآنى در کشور ما تازه و آرام آرام شروع شده بود؛ بعضیها خوب هم مى‏خواندند، صداها خوب بود و شیوه‏هاى قراء معروف را هم یاد گرفته بودند و مى‏خواندند؛ اما دلنشین نبود؛ چرا؟ چون از معانى و مفاهیم آیات هیچ سر در نمى‏آوردند؛ این معلوم بود. اما امروز آن‏طور نیست؛ امروز جوانهاى ما این آیاتى را که مى‏خوانند، خودِ کیفیتِ خواندنشان، حکایت از این مى‏کند که این‏ها معناى آیه را مى‏فهمند و به مفهوم آیه توجه دارند.
پس اول باید خوب بخوانید؛ تلاوت را خوب، زیبا و جامع و صحیح بخوانید؛ دوم، معانى و مفاهیم قرآنى را بفهمید، و سوم، قرآن را حفظ کنید. حفظ قرآن خیلى مهم است. شما جوانها به این احتیاج دارید و مى‏توانید. وقتى شما حافظ قرآن هستید، این تکرار آیات قرآنى و انس دائمى با قرآن، به شما فرصت مى‏دهد که در قرآن تدبّر کنید. «تدبر در قرآن» با همین‏طور خواندن و رد شدن به دست نمى‏آید؛ با یک‏بار و دوبار خواندن هم حاصل نمى‏شود؛ با تکرار و انس با آیه‏اى از قرآن و امکان تدبّر در آن به دست مى‏آید. و چقدر لطایف در قرآن کریم هست که این‏ها را جز با تدبّر نمى‏توان فهمید. بنابراین حفظ و فهم معانى قرآن و تلاوت آن لازم است.
در مورد تلاوت قرآن هم ما هر سال به طور مفصل اینجا نکاتى را عرض کرده‏ایم و الحمد للّه روز به روز هم جماعت قرآنى ما، هم دائره‏شان وسیع‏تر شده و هم از این جهت بهتر شده‏اند؛ با خواندن قرآن و کیفیت اثرگذارى با تلاوت آشنا شده‏اند. هر تلاوتى اثرگذار نیست؛ بعضى از تلاوتها هست که وقتى اجرا مى‏شود، معانى قرآن را در گوش و دل و جان مخاطب رسوخ مى‏دهد؛ دست یافتن به چنین تلاوتى، این باارزش است. ما مى‏خواهیم به آنجا برسیم. البته شرط این، صدا هست، موسیقى هست، کیفیت ترکیب‏بندى آیات و تلاوتى که انجام مى‏گیرد، هست؛ همه‏ى این‏ها مؤثر است. الحمد للّه جوانهاى ما در این زمینه واردند و حرکتشان حرکت خوبى است و روز به روز هم بهتر خواهد شد.
من فقط این توصیه را بکنم. بعضى از شما عزیزان-چه آن‏هایى که حالا مى‏خوانید و چه آن‏هایى که از سالهاى قبل مى‏خواندید- ما گاهى اوقات حقیقتاً- نه زبانى- از دل، شما را تمجید و تحسین مى‏کنیم؛ اما معناى این تحسین، این نیست که شما بهتر از این که هستید، نمى‏توانید بشوید. بنده همه‏اش ترسم از این است که شما جوانهاى خوب ما- همین قراء خوبى که الآن هستید و اینجا هم تعداد زیادیتان حضور دارید- خیال کنید اینجایى که شما رسیده‏اید، این پله‏ى آخر است. نه آقا، این پله‏ى آخر نیست. نباید توقف بکنید؛ باید به جلو حرکت کنید؛ باید پیش بروید و روز به روز باید بهتر بخوانید و بهتر بشوید، که این ممکن هم هست. البته این به ترتیباتى از لحاظ تعلیم و کانونهاى قرآنى احتیاج دارد و این دوستانى که دست‏اندرکار این مسائل هستند، بایستى مقدمات را فراهم کنند و صدا و سیما هم بایستى کمک بکند.
اگر إن شاء اللّه تلاوت قرآن در جامعه‏ى ما همگانى شود، همه بتوانند قرآن را صحیح بخوانند و همه‏ى خانه‏ها موج شوق به تلاوت قرآن را در خود جاى بدهند، آن وقت ما امیدمان به اینکه جامعه‏ى اسلامى و قرآنىِ به معناى واقعى در این کشور تشکیل بشود، بیشتر خواهد شد. ما امروز یک حکومت اسلامى و یک جامعه‏ى اسلامى هستیم؛ اما این قدمهاى اول است. آن مقدارى که ما از اسلام داخل کشورمان و داخل حکومتمان در گفتار و کردار دولتمردانمان مشاهده مى‏کنیم، این، آن اقلِ قلیل از اسلام است؛ این کمتر از آن چیزى است که براى یک جامعه‏ى اسلامى مورد نیاز است. همه‏ى برکاتى که تا امروز بر نظام جمهورى اسلامى مترتّب شده، بر همین اقل قلیل مترتّب شده است. اگر ملت ایران توانستند بت استبداد را در این کشور بشکنند و فروبریزند، اگر ملت ایران این جرئت و دلیرى را پیدا کردند که احساس کنند مى‏توانند حرف زور را از هیچ‏کس در دنیا نپذیرند و زیر بار آن نروند، اگر مى‏بینید جوانهاى ما در میدانهاى علمى و عرصه‏هاى علمى به پیش مى‏تازند و با یک تصاعد هندسى همین‏طور جلو و پیش مى‏روند- خوشبختانه روز به روز دامنه‏ى پیشرفت علمى در کشور ما گسترده‏تر مى‏شود- و اگر مى‏بینید نشانه‏هایى از اجراى عدالت در کشور ما هست- که البته عرض کردم فقط نشانه‏هایى از اجراى عدالت هست، تا اجراى عدالتِ به معناى کامل هنوز فاصله داریم- اگر این‏ها را مشاهده مى‏کنید و خلاصه اگر مى‏بینید در جامعه و کشور ما، معروف اسلامى، معروف و منکر اسلامى، منکر است، این به برکت همین اقل قلیل اسلامى است که ما در جامعه‏مان داریم. هرچه ما بتوانیم دامنه‏ى معرفت اسلامى، روحیه‏ى اسلامى و فهم اسلامى را توسعه بدهیم، این دستاوردها بیشتر و بیشتر و بیشتر خواهد شد و براى کشورهاى دیگر هم الگو خواهد شد.
امروز خوشبختانه ملتهاى مسلمان احساس اعتزاز به اسلام مى‏کنند؛ این خیلى مهم است! جوانها! یک روزى در دنیاى اسلام بود- از جمله در همین کشور و در کشورهاى دیگر- که جوان مسلمان هیچ از مسلمان بودن خودش، احساس افتخار نمى‏کرد، حتّى ننگشان هم مى‏کرد؛ ننگشان مى‏کرد بسم اللّه بگویند، ننگشان مى‏کرد جلوِ چشم دیگران نماز بخوانند؛ یک روزى این‏طورى بود. افتخار به تبعیت و پیروى و دنباله‏روى از یا غرب یا شرقِ آن روز- تفکرات مارکسیستى- افتخار به این چیزها بود. امروز ورق برگشته است؛ امروز اردوگاه شرق شکست خورد و اردوگاه غرب روز به روز ناکامیهاى بیشترى دارد پیدا مى‏کند و روز به روز بى‏آبروتر و بى‏حیثیت‏تر مى‏شود؛ مدعیان دمکراسى، حقوق بشر و آزادى، خودشان را در دنیا رسوا کرده‏اند.اسلام روز به روز بیشتر طلوع مى‏کند و این خورشید اسلام همین‏طور دارد بالا مى‏آید. ملتهاى مسلمان به اسلام احساس عزت و افتخار مى‏کنند. در همه‏ى کشورهاى اسلامى این‏طور است؛ از شمال آفریقا تا شرق آسیا، همه همین‏طورند؛ در اندونزى، مالزى، هند، پاکستان، بنگلادش، این کشورهاى منطقه‏ى شرق ما تا خاورمیانه، کشورهاى عربى، کشور ترکیه تا کشورهاى شما آفریقا- چه عربى‏شان و چه غیر عربى‏شان- آنجایى که مسلمانها و جوانهاى مسلمان هستند، نسبت به اسلام احساس عزت مى‏کنند.
همین «احساس عزت» است که به آن‏ها پیروزى مى‏دهد؛ چرا همین حزب اللّه لبنان- یک‏مشت جوان، بدون سازوبرگهاى معمولى سیاسى و نظامى و اقتصادى متداول دنیا- بر یک ارتش کاملًا مجهز و مورد توجه و اعتماد قدرتهاى بزرگ جهانى، پیروز شد؟ چون به برکت اسلام، اتکاء به نفس داشت. این که مى‏گویم عمل به اسلام، این است که ما حرف و وعده‏ى قرآن را قبول داشته باشیم، معنایش این است که وقتى قرآن مى‏گوید «و لینصرنّ الله من ینصره انّ الله لقوى عزیز»، این را باور کنیم. اگر نصرت خدا کردید، «لینصرنّ الله»، خدا شما را نصرت مى‏کند. «انّ الله غالب على امره»، این را باور کنیم. این معرفت قرآنى به ما یک چنین باورى را مى‏دهد؛ آن وقت ثمره و نتیجه‏اش در بیدارى ملتها، در ضعف روزافزون قدرتهاى متجاوز و در به هم خوردن برنامه‏ى متجاوزان و مستکبران براى کشورهاى مسلمان، اینجاها ظاهر مى‏شود.
بنابراین با قرآن انس بگیریم، قرآن را باور کنیم و قرآن را بفهمیم. کار قرآنى در کشور ما خوشبختانه به صورت انبوه انجام گرفته و دارد انجام مى‏گیرد؛ اما نباید این حرکت هرگز دچار وقفه بشود. و شما جوانهاى قرآنى عزیز را- که با قرآن مأنوس و مفتخر به قرآن هستید- توصیه مى‏کنم که این راه و شیوه را و این منهج مبارک را ادامه دهید و دنبال کنید؛ و إن شاء اللّه روز به روز برکاتش عاید شما و ملتتان و کشورتان خواهد شد.
به میهمانانى هم که در این جلسه هستند، خوشامد عرض مى‏کنیم؛ به قراء و اساتید و اینهایى که خواندند و آن‏هایى که نخواندند، به همه‏شان خوشامد مى‏گوییم و امیدواریم که‏ إن شاء اللّه این برنامه‏هاى مسابقات قرآنى هم که ظاهراً از امشب گویا شروع خواهد شد، إن شاء اللّه با توفیق کامل انجام بگیرد.
پروردگارا! تو را به عزت و جلالت و به رحمتت سوگند مى‏دهیم ما را بندگان صالح و شایسته‏ى خود قرار بده.
پروردگارا! ما را با قرآن زنده بدار؛ با قرآن بمیران؛ با قرآن در قیامت محشور کن. پروردگارا! قول و فعل ما را قرآنى قرار بده.
پروردگارا! دشمنان قرآن، توطئه‏گران علیه قرآن و کسانى که نمى‏توانند تداوم حضور قرآن را در جامعه‏ى اسلامى ببینند، آن‏ها را مغلوب و منکوب بفرما؛ مستکبران را مغلوب کن.
پروردگارا! در این روز ماه رمضان و در این ساعت نزدیک افطار، رحمت و مغفرت و لطف خودت را متوجه ما بگردان؛ ما را بیامرز؛
روزه و نماز و تلاوت ما را به کرم و فضلت قبول کن. پروردگارا! باران فیض و رحمت خود را بر همه‏ى بلاد و کشورهاى اسلامى فروبیاور.
پروردگارا! ما را قدردان قرآن و روح قرآنى قرار بده؛ ما را در خدمت قرآن قرار بده.
رحم الله من قرأ الفاتحة مع الصّلوات‏
* بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامى در دیدار قاریان شرکت‏کننده در بیست و سومین مسابقات بین‏المللى قرآن 04/ 07/ 1385