دعای روز اول ماه مبارک رمضان - ترجمه و شرح

اللَّهُمَّ اجْعَلْ صِیَامِی فِیهِ صِیَامَ الصَّائِمِینَ وَ قِیَامِی فِیهِ قِیَامَ الْقَائِمِینَ وَ نَبِّهْنِی فِیهِ عَنْ نَوْمَةِ الْغَافِلِینَ‏ وَ هَبْ لِی جُرْمِی فِیهِ یَا إِلَهَ الْعَالَمِینَ وَ اعْفُ عَنِّی یَا عَافِیاً عَنِ الْمُجْرِمِینَ‏
خدایا روزه مرا در این روز مانند روزه روزه داران حقیقى قرار ده و اقامه نمازم را مانند نمازگزاران واقعى مقرر فرما و مرا از خواب غافلان هوشیار ساز خدایا روزه مرا در این روز مانند روزه روزه داران حقیقى قرار ده و اقامه نمازم را مانند نمازگزاران واقعى مقرر فرما و مرا از خواب غافلان هوشیار ساز

شرح دعای روز اول ماه مبارک رمضان

پیامبر اعظم (صلی الله علیه و آله) در حدیثی فرمودند: اذ اغتاب الصائم افطر یعنی هرگاه روزه دار غیبت کند روزه‌اش را خورده است و در حدیث دیگری می‌فرمایند: منغتاب امرا مسلما بطل صومه و نقض و وضوه یعنی هر که غیبت مسلمانی را نماید روزه و وضویش باطل می‌گردد. از این دو حدیث گران‌بها در می‌یابیم که روزه فقط با گرسنگی و تشنگی کشیدن محقق نمی‌گردد و غیر از موارد ذکر شده در رساله عملیه که باعث ابطال روزه می‌گردد، عوامل دیگری، چون غیبت نیز روزه فرد مسلمان را باطل می‌نماید و از این رو روزه واقعی روزه‌ای است که باید در آن تمام اعضا و جوارح انسان روزه دار باشد. به طوری که فرد روزه دار باید از تمام اعمال قبیح، چون (غیبت، فحش و ناسزا، خشم و غضب، نگاه به نامحرم و...) دوری نماید.

اللَّهُمَّ اجْعَلْ صِیَامِی فِیهِ صِیَامَ الصَّائِمِینَ.
خدایا روزه مرا روزه صائمین قرار بده

 
در روایات روزه رتبه بندی شده :

1 . روزه عام: همان روزه‌ای است که عموم مردم می‌گیرند؛ نمی‌خورند و نمی‌آشامند، ولی متاسفانه به نامحرم هم نگاه می‌کند؛ گناه هم می‌کند؛ حجابش را هم مراعات نمی‌کند؛ بنابراین روزه عام روزه‌ای هست که انسان تنها از اموری که روزه را باطل می‌کند خودداری می‌نماید و روزه اش هم درست است.

2 . روزه خاص: روزه‌ای است که روزه دار علاوه بر اینکه از خوردن و آشامیدن خودداری می‌کند اعضاء و جوارحش هم روزه دارند؛ چشمش را هم از معصیت می‌بندد؛ سحر که روزه می‌گیرد نیت می‌کند که خدایا من همه اعضاء و جوارحم روزه است؛ گوشم غیبت نمی‌شنود، آواز حرام نمی‌شنود، زبانم غیبت نمی‌کند، نامحرم نگاه نمی‌کند و ... این روزه خاص است.

3 . روزه خاص الخاص: این روزه، بالاتر از روزه عام است، روزه‌ای هست که غیر از خدا هیچ چیز دیگری در دل روزه دار نباشد؛ روزه صحیح و کاملی که خدا برای کامل نمودن روزه دار مقرر فرموده، قطعا شامل خودداری اعضای بدن از گناه می‌باشد، و روزه کامل‌تر این است که علاوه بر آن، قلب را از یاد غیر خدا باز داشته و از هر چه غیر اوست روزه بگیرد. هنگامی که انسان ماهیت روزه، درجات و فلسفه تشریع آن را فهمید، ناچار باید از هر گناه و حرامی، بخاطر قبول روزه اش خودداری کند.

 

وَ قِیَامِی فِیهِ قِیَامَ الْقَائِمِینَ.
خدایا در ماه رمضان قیام مرا قیام قائمین قرار بده

یعنی شب که نماز شب می‌خوانم، قیامم قیام قائمین باشد، قائمین آن‌هایی هستند که در نماز از خوف خدا گریه و زاری می‌کنند. حاج میرزا علی محدث زاده پسر بزرگ شیخ عباس قمی (ره) نقل می‌کرد: پدرم وقتی نماز شب می‌خواند آن طور از خوف خدا گریه می‌کرد که ما از صدای گریه ایشان از خواب می‌پریدیم.

وَ نَبِّهْنِی فِیهِ عَنْ نَوْمَةِ الْغَافِلِینَ. 
و در آن مرا از خواب غفلت بیدار بکن

غفلت، نوعى خواب است، و خواب... برادر مرگ. باید از خدا خواست که توفیق بیدارى و هشیارى دهد، توفیق رسیدن به بصیرت و آگاهى، و نیل به اهداف والاى خلقت انسان و رسالت انبیا بدهد. حضرت موسى و عیسى و ابراهیم و نوح و محمّد صلى الله علیه و آله و تمام پیامبران دیگر، آمده اند تا انسان را از «ظلمات» به «نور»، از «خواب» به «بیدارى»، از «چاه خود» به «لقاء خدا» برسانند. آمده اند تا فطرت الهى را یاد آرند، تا گنجینه هاى مدفون عقل و اندیشه را استخراج کنند و انسان را به «یقین» و آگاهى برسانند.

 

وَ هَبْ لِی جُرْمِی فِیهِ یَا إِلَهَ الْعَالَمِینَ وَ اعْفُ عَنِّی یَا عَافِیاً عَنِ الْمُجْرِمِینَ. 
خدایا در این ماه رمضان مرا ببخش‌ای خدایی که از گنهکاران می‌گذری

اگر بنا باشد که خداوند با «عدل» با بندگانش رفتار کند، کمتر کسى است که بتواند از عذاب و دوزخ نجات یابد. انسان‌ها گرفتار نافرمانى‌ها و خطاهایند، به اندازه ریگ بیابان‌ها و موج دریا‌ها و برگ درختان و قطرات باران، امّا آنچه بیش از این هاست، کرم و بخشش خداست. خطاپوشى از صفات خداست، چرا که او «ستّارالعیوب» است، و بخشایش گناه، از ویژگی هاى اوست، چرا که خداوند، «غفّار الذّنوب» است. اوست که مى بخشد و عذاب مى کند، اوست که مى پذیرید و ردّ مى کند، اوست که از «جرم» در مى گذرد، پاداش و کیفر مى دهد.