ذکر در قرآن 11

بسم الله الرحمن الرحیم

آل‏ عمران : 135   وَ الَّذینَ إِذا فَعَلُوا فاحِشَةً أَوْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ ذَکَرُوا اللَّهَ فَاسْتَغْفَرُوا لِذُنُوبِهِمْ وَ مَنْ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلاَّ اللَّهُ وَ لَمْ یُصِرُّوا عَلى‏ ما فَعَلُوا وَ هُمْ یَعْلَمُونَ

و آنان که چون کار زشتى کنند، یا بر خود ستم روا دارند، خدا را به یاد مى‏ آورند و براى گناهانشان آمرزش مى ‏خواهند- و چه کسى جز خدا گناهان را مى ‏آمرزد؟ و بر آنچه مرتکب شده ‏اند، با آنکه مى‏ دانند [که گناه است‏]، پافشارى نمى‏ کنند

تفسیر نور، ج‏2، ص: 158

بعضى مفسّران، مراد از «فاحِشَةً» را زنا و مراد از «ظلم» را سایر گناهان دانسته‏اند و بعضى دیگر مراد از «فاحِشَةً» را گناهان کبیره و «ظلم» را گناهان صغیره دانسته‏اند.

در روایات مى‏خوانیم که بى‏توجّهى به گناهان گذشته و ترک توبه از آنها، بمنزله‏ى اصرار بر گناه است. کافى، ج 2، ص 287

امام صادق علیه السلام فرمودند: وقتى این آیه نازل شد، ابلیس همه‏ى یاران خود را جمع کرد و چاره‏جویى نمود. شیاطین پیشنهاداتى دادند که پذیرفته نشد، وسواس خنّاس گفت: من چاره مى‏کنم! گفتند: چگونه؟ گفت: به آنها وعده مى‏دهم و به آرزوها گرفتارشان مى‏کنم تا دچار گناه شوند و وقتى گرفتار شدند، استغفار را از یاد آنها مى‏برم. وسائل، ج 11، ص 66.

پیام‏ها:

1 گاهى از افراد متّقى نیز گناه صادر مى‏شود. «لِلْمُتَّقِینَ»، «الَّذِینَ إِذا فَعَلُوا فاحِشَةً»

2 خطرناک‏تر از انجام گناه، غفلت از گناه و بى‏توجّهى به زشتى آن است. متّقین اگر هم گناه کنند، بلافاصله استغفار مى‏نمایند. «إِذا فَعَلُوا فاحِشَةً»، «ذَکَرُوا اللَّهَ فَاسْتَغْفَرُوا»

3 نشانه‏ى تقوا، توبه فورى از گناه است. «إِذا فَعَلُوا فاحِشَةً»، «ذَکَرُوا اللَّهَ فَاسْتَغْفَرُوا»

4 یاد خدا، رمز توبه است. «ذَکَرُوا اللَّهَ فَاسْتَغْفَرُوا»

5 تا یاد خدا در دل گناهکار زنده است، مى‏تواند در مدار متقین وارد شود. «إِذا فَعَلُوا فاحِشَةً»، «ذَکَرُوا اللَّهَ»

6 گناه، ظلم به خویشتن است. «ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ»

7 تنها خداوند است که گناهان را مى‏بخشد. «وَ مَنْ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلَّا اللَّهُ»

8 متّقى کسى است که اصرار بر گناه نداشته باشد. زیرا اصرار بر گناه، نشانه‏ى سبک شمردن آن و غفلت از یاد خداست. «وَ لَمْ یُصِرُّوا عَلى‏ ما فَعَلُوا»

9 اصرار آگاهانه بر گناه، سبب محرومیّت از مغفرت الهى است. «وَ مَنْ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلَّا اللَّهُ وَ لَمْ یُصِرُّوا»