قرائت نماز (قسمت چهارم)

بررسی مسایل مربوط به صحت قرائت نماز (قسمت چهارم)

اعوذ بالله من الشیطان الرجیم

بسم الله الرحمان الرحیم

3. فتوای مراجع محترم در باره صحت وچگونگی قرائت نماز :

1. آیة الله العظمی امام خمینی (رحمة الله علیه):

 

 مساله 1000: اگر یکى از کلمات حمد یا سوره را نداند، یا عمدا آن را نگوید، یا بجاى حرفى، حرف دیگر بگوید مثلا به جاى ض،ظ بگوید، یا جایى که باید بدون زیر و زبر خوانده شود زیر و زبر بدهد، یا تشدید را نگوید، نماز او باطل است.( مقصود از زیر و زیر حرکت و اعراب حروف است.)

 

مساله 1001 :اگر انسان کلمه‏اى را صحیح بداند و در نماز همانطور بخواند و بعد بفهمد غلط خوانده لازم نیست دوباره نماز را بخواند و یا اگر وقت گذشته قضا نماید.

 

مساله 1002 : اگر زیر و زبر کلمه‏اى را نداند باید یاد بگیرد، ولى اگر کلمه‏اى را که وقف کردن آخر آن جایز است همیشه وقف کند یاد گرفتن زیر و زبر آن لازم نیست و نیز اگر نداند مثلا کلمه‏اى به س است‏ یا به ص باید یاد بگیرد و چنانچه دو جور یا بیشتر بخواند، مثل آن که در "اهدنا الصراط المستقیم"، "مستقیم"را یک مرتبه با "سین" و یک مرتبه با "صاد" بخواند نمازش باطل است، مگر آنکه هر دو جور قرائت‏شده باشد و به امید رسیدن به واقع بخواند.

 

مساله 1003: اگر در کلمه‏اى "واو" باشد و حرف قبل از "واو" در آن کلمه پیش داشته باشد و حرف بعد از "واو" در آن کلمه همزه ء باشد مثل کلمه "سوء" بهتر است آن "واو" را مد بدهد، یعنى آن را بکشد و همچنین اگر در کلمه‏اى "الف"باشد و حرف قبل از "الف" در آن کلمه زبر داشته باشد و حرف بعد از "الف" در آن کلمه همزه باشد مثل "جاء"، بهتر است "الف" آن را بکشد و نیز اگر در کلمه‏اى ى باشد و حرف پیش از ى در آن کلمه زیر داشته باشد و حرف بعد از ى‏در آن کلمه همزه باشد مثل "جى‏ء"، بهتر آن است ى را با مد بخواند و اگر بعداز این "واو" و "الف" و ى بجاى همزه ء حرفى باشد که ساکن است، یعنى زیر و زبر و پیش ندارد باز هم بهتر آن است این سه حرف را با مد بخواند، مثلا در"و لا الضالین" که بعد از "الف" حرف "لام" ساکن است ، بهتر آن است "الف" آن را با مد بخواند.

 

مساله 1004 : احتیاط مستحب آن است که در نماز، وقف به حرکت و وصل به سکون ننماید. و معنى وقف به حرکت آن است که زیر یا زبر یا پیش آخر کلمه‏اى را بگویدو بین آن کلمه و کلمه بعدش فاصله دهد. مثلا بگوید "الرحمن الرحیم" و میم "الرحیم"را زیر بدهد و بعد قدرى فاصله دهد و بگوید: "مالک یوم الدین". و معنى وصل به سکون آن است که زیر یا زبر یا پیش کلمه‏اى را نگوید و آن کلمه را به کلمه بعد بچسباند، مثل آنکه بگوید : "الرحمن الرحیم" و میم "الرحیم" را زیر ندهد و فورا"مالک یوم الدین" را بگوید.

 

2. آیة الله العظمی امام خامنه ای (دامت برکاته ) :

 

س - آیا ادا کردن کلمات در نماز از مخرج واقعیشان واجب است؟

ج‏- باید کلمات طورى ادا شود که عرف عرب آن را صحیح بداند.

س : افراد خارجى اعم از زن و مرد که مسلمان مى‏شوند و شناختى نسبت به کلمات عربى ندارند، چگونه مى‏توانند واجبات دینى خود اعم از نماز و غیره را انجام دهند؟ و اصولا نیازى به فراگیرى عربى براى این کار وجود دارد؟

 ج: یادگیرى تکبیرة الاحرام، حمد، سوره، تشهد و سلام نماز و هر چیزى که عربى بودن در آن شرط است، واجب است.

س :  آیا اداء کامل الفاظ عربى در نماز واجب است؟ آیا اگر کلمات به صورت عربى صحیح و کامل تلفظ نشود، نماز محکوم به صحت است؟

 ج: واجب است که همه ذکرهاى واجب نماز از قبیل قرائت حمد و سوره و غیر آنها به طور صحیح قرائت شود و اگر نمازگزار کیفیت صحیح تلفظ کلمات عربى را نمى‏داند، واجب است که یاد بگیرد و اگر قادر به یادگیرى نیست، معذور است.

س : آیا در صحّت‏ قرائت بین نماز فرادى و نماز مأموم یا امام تفاوت وجود دارد یا اینکه صحّت‏ قرائت در هر حال مسأله واحدى است؟

ج : اگر قرائت مکلّف صحیح نباشد و قدرت بر یادگیرى هم نداشته باشد، نماز او صحیح است، ولى دیگران نمى‏توانند به وى اقتدا کنند.

س : قرائت بعضى از ائمه جماعات از جهت مخارج حروف صحیح نیست. آیا کسى که حروف را به‌طور صحیح از مخارج خود ادا مى‏کند، مى‏تواند به آنان اقتدا نماید؟ عده‏اى مى‏گویند مى‏توانید نماز را به جماعت بخوانید، ولى باید بعداً اعاده نمایید، من که فرصت اعاده ندارم، وظیفه‏ام چیست؟ آیا مى‏توانم در نماز جماعت شرکت نموده ولى حمد و سوره را آهسته بخوانم؟

ج : اگر قرائت امام از نظر مأموم صحیح نباشد، اقتدا و نماز جماعت او باطل‏ است و اگر نمى‏تواند نماز را اعاده کند، اقتدا نکردن اشکال ندارد، ولى آهسته خواندن در قرائت نمازى که باید بلند خوانده شود، براى اظهار اقتدا به امام جماعت صحیح و مجزى نیست.

 

3 . آیة الله العظمی میرزا جواد تبریزی (رحمة الله علیه) :

 

مساله 1009 - اگر یکى از کلمات حمد یا سوره را نداند یا عمدا آن را نگوید یا به جاى حرفى حرف دیـگـر بـگـوید مثلا بجاى ض ظ بگوید, یا جائى که باید بدون زیر و زبر خوانده شود, زیر و زبر دهد, یا تشدید را نگوید نماز او باطل است .

مساله 1010 - اگر انسان کلمه اى را که یاد گرفته صحیح بداند و در نماز همان طور بخواند و بعد بفهمد که غلط خوانده , لازم نیست دوباره نماز را بخواند.

مساله 1011 - اگر زیر و زبر کلمه اى را نداند, یا نداند مثلا کلمه اى به س است یا به ص , باید یاد بگیرد, و چنانچه دو جور یا بیشتربخواند مثل آنکه در اهدنا الصراط المستقیم مستقیم را یک مـرتـبه با سین و یک مرتبه با صاد بخواند, نمازش باطل است , ولى اگر آن کلمه اى را که دو جور خوانده از اذکار باشد و غلط خواندنش از ذکر بودن خارجش نکند, نمازش صحیح است .

مـسـاله 1012 - اگر در کلمه اى واو باشد و حرف قبل از واو در آن کلمه پیش داشته باشد و حرف بـعـد از واو در آن کـلـمه همزه باشد مثل کلمه سوء بنابر احتیاط آن واو را مد بدهد یعنى آن را بـکشد, و همچنین اگر در کلمه اى الف باشد و حرف قبل از الف در آن کلمه زبر داشته باشد و حـرف بـعد از الف در آن کلمه همزه باشد مثل جء الف آن را بکشد, و نیز اگر در کلمه اى ى باشد و حرف پیش از ى در آن کلمه زیر داشته باشد و حرف بعد از ى در آن کلمه همزه باشد مثل جى ء ى را با مد بخواند, و اگر بعد از این حروف واو و الف و یا بجاى همزه حرفى باشد کـه سـاکـن اسـت یـعنى زیر و زبر و پیش ندارد, باز هم این سه حرف را با مد بخواند, مثلا در ولا الضالین که بعد از الف , حرف لام ساکن است , باید الف آن را با مد بخواند.

خلاصه : اگر سبب مد سکون باشد مد واجب و اگر همزه باشد بنابر احتیاط واجب مدّ لازم است.

 

4. آیة الله العظمی حاج شیخ محمد تقی بهجت (رحمة الله علیه) :

 

(مساله 823) اگر یکی از کلمات حمد یا سوره را نداند، یا عمدا آن را نگوید یا به جای حرفی حرف دیگر بگوید مثلا به جای " ض "، " ظ " بگوید به طوری که در زبان عربی بگویند آن حرف را تلفظ نکرده، وموافق هیچ یک از قرائت های هفتگانه نباشد، یا جایی که باید بدون زیر وزبر خوانده شود، زیر وزبر بدهد، یا تشدید را نگوید، نماز او باطل است بنا بر احتیاط.

(مساله 824) اگر زیر وزبر کلمه ای را نداند باید یاد بگیرد ولی اگر کلمه ای را که وقف کردن آخر آن جایز است همیشه وقف کند یاد گرفتن زیر وزبر آن لازم نیست. ولی اگر نداند مثلا کلمه ای با " س " است یا با " ص " باید یاد بگیرد وچنانچه دو جور یا بیشتر بخواند، مثل آن که در " اهدنا الصراط المستقیم "، مستقیم را یک مرتبه با سین ویک مرتبه با صاد بخواند، نمازش باطل است، مگر آن که هر دو جور قرائت شده باشد وبه امید رسیدن به واقع بخواند.

(مساله 825) رعایت مدی که در یک کلمه واقع شده واجب است، یعنی اگر در کلمه ای " واو " باشد وحرف قبل از " واو " در آن کلمه پیش (ضمه) داشته باشد و حرف بعد از واو در آن کلمه همزه (ء) باشد، مثل کلمه سوء، باید آن واو را مد بدهد یعنی آن را بکشد، و هم چنین اگر در کلمه ای " الف " باشد وحرف قبل از الف در آن کلمه زبر (فتحه) داشته باشد وحرف بعد از الف در آن کلمه همزه باشد، مثل جاء، باید الف آن را بکشد، ونیز اگر در کلمه ای " ی " باشد وحرف پیش از " ی " در آن کلمه زیر (کسره) داشته باشد وحرف بعد از " ی " در آن کلمه همزه باشد، مثل جئ، باید " ی " را با مد بخواند، واگر بعد از این " واو " و " الف " و " ی " به جای همزه (ء) حرفی باشد که ساکن است یعنی زیر وزبر وپیش ندارد، باز هم باید این سه حرف را با مد بخواند، مثلا در " ولا الضآلین " که بعد از الف حرف لام ساکن است باید الف آن را با مد بخواند.

 (مساله826) احتیاط در آن است که در نماز عمدا وبدون عذر وقف به حرکت و وصل به سکون ننماید. ومعنای وقف به حرکت آن است که زیر یا زبر یا پیش آخر کلمه ای را بگوید وبین آن کلمه وکلمه بعدش فاصله دهد، مثلا بگوید " الرحمن الرحیم " ومیم الرحیم را زیر بدهد وبعد قدری فاصله دهد وبگوید " مالک یوم الدین ". ومعنای وصل به سکون آن است که زیر یا زبر یا پیش کلمه ای را نگوید و آن کلمه را به کلمه بعد بچسباند مثل آن که بگوید " الرحمن الرحیم " ومیم الرحیم را زیر ندهد وفورا " مالک یوم الدین " را بگوید

(مساله827) تنوین ونون ساکن اگر به کلمه ای که با یکی از حروف " ی، ر، م، ل، و، ن " شروع میشود برسد، احتیاط واجب آن است که ادغام کند یعنی نون را به آن حرف تبدیل کند وبا تشدید بگوید.

س . چه خصوصیاتى باعث مى شود که شخصى براى امام جماعت بودن بر افراد شبیه خود رجحان داشته باشد؟

ج . صاحب مسجد و امامى که براى امامت آن مسجد معیّن شده، و صاحب منزل یا مستأجر آن در صورت واجد شرایط بودن از دیگران در امامت براى جماعت مقدم هستند و مستحب است کسى را که فقیه تر یا قرائتش از دیگران بهتر یا بزرگ تر یا هاشمى است، امام جماعت قرار دهند.

 

5. آیة الله العظمی حاج سید ابو القاسم خوئی(رحمة الله علیه) :

 

(مسأله 1009) اگر یکى از کلمات حمد یا سوره را نداند، یا عمدا آنرا نگوید یا بجاى حرفى حرف دیگر بگوید، مثلا بجاى (ض) (ظ) بگوید یا جائى که باید بدون زیر و زبر خوانده شود، زیر و زبر بدهد، یا تشدید را نگوید نماز او باطل است.

(مسأله 1010) اگر انسان کلمه اى را یاد گرفته صحیح بداند و در نماز همان طور بخواند، و بعد بفهمد غلط خوانده لازم نیست دوباره نماز را بخواند.

(مسأله 1011) اگر زیر و زبر کلمه اى را نداند، یا نداند مثلا کلمه اى به (س) است یا به (ص) باید یاد بگیرد، و چنانچه دو جور یا بیشتر بخواند مثل آن که در (اهدنا الصراط المستقیم) صراط را یکمرتبه با سین و یکمرتبه با صاد بخواند، نمازش باطل است. ولى اگر آن کلمه اى را که دو جور خوانده از اذکار باشد، و غلط خواندنش از ذکر بودن خارجش نکند نمازش صحیح است.

(مسأله 1012) اگر در کلمه اى واو باشد وحرف قبل از واو در آن کلمه پیش داشته باشد، و حرف بعد از واو در آن کلمه همزه باشد، مثل کلمه (سوء) احتیاط واجب آن است که باید آن واو را مد بدهد یعنى آنرا بکشد، و هم چنین اگر در کلمه اى (الف) باشد و حرف قبل از الف در آن کلمه زبر داشته باشد و حرف بعد از الف در آن کلمه همزه باشد مثل (جاء) احتیاط واجب آن است که باید الف آنرا بکشد، و نیز اگر در کلمه اى (ى) باشد و حرف پیش از(ى) در آن کلمه زیر داشته باشد و حرف بعد از (ى) در آن کلمه همزه باشد مثل (جئ)، احتیاط واجب آن است که (ى) را با مد بخواند و اگر بعد از این حروف (واو و الف و یا) بجاى همزه حرفى باشد که ساکن است یعنى زیر و زبر و پیش ندارد باز هم باید این سه حرف را با مد بخواند، مثلا در ولا الضالین که بعد از الف، حرف لام ساکن است، باید الف آنرا با مد بخواند، وچنانچه به دستورى که گفته شد رفتار نکند، احتیاط واجب آنست که نماز را تمام کند و دوباره بخواند.

خلاصه : اگر سبب مد سکون باشد مد واجب و اگر همزه باشد بنابر احتیاط واجب مدّ لازم است.

 

(مسأله 1013) احتیاط مستحب آنست که در نماز، وقف به حرکت و وصل به سکون ننماید، و معناى وقف به حرکت آنست که زیر یا زبر یا پیش آخر کلمه اى را بگوید، و بین آن کلمه و کلمه بعدش فاصله دهد، مثلا بگوید: الرحمن الرحیم و میم الرحیم را زیر بدهد، و بعد قدرى فاصله دهد و بگوید مالک یوم الدین، و معناى وصل به سکون آنست که زیر یا زبر یا پیش کلمه اى را نگوید و آن کلمه را به کلمه بعد نچسباند، مثل آن که بگوید الرحمن الرحیم ومیم الرحیم را زیر ندهد و فورا مالک یوم الدین را بگوید.

 

6. آیة الله العظمی حاج شیخ محمد فاضل لنکرانی (رحمة الله علیه) :

 

مسأله 1026 ـ اگر یکى از کلمات حمد یا سوره را نداند یا عمداً آن را نگوید یا به جاى حرفى حرف دیگر بگوید مثلاً به جاى (ض) (ظ) بگوید یا جائى که باید بدون زیر و زِبَر خوانده شود زیر و زبر بدهد یا تشدید را نگوید نماز او باطل است.

مسأله 1027 ـ اگر انسان کلمه اى را صحیح بداند و در نماز همانطور بخواند و بعد بفهمد غلط خوانده احتیاط مستحب آن است که نماز را دوباره بخواند و اگر وقت گذشته قضا نماید.

مسأله 1028 ـ اگر زیر و زِبَر کلمه اى را نداند باید یاد بگیرد ولى اگر کلمه اى را که وقف کردن آخر آن جایز است همیشه وقف کند یاد گرفتن زیر و زبر آن لازم نیست و نیز اگر نداند مثلا کلمه اى به (س) است یا به (ص) باید یاد بگیرد و چنانچه دو جور یا بیشتر بخواند مثل آنکه در اهدناالصراط المستقیم، مستقیم را یک مرتبه با سین و یک مرتبه با صاد بخواند نمازش باطل است مگر آنکه هردو جور قرائت شده باشد و به امید رسیدن به واقع بخواند.

مسأله 1029 ـ اگر در کلمه اى واو باشد و حرف قبل از واو در آن کلمه ضمه داشته باشد و حرف بعد از واو در آن کلمه همزه (ء) باشد مثل کلمه سوء بهتر است آن واو را مد بدهد یعنى آن را بکشد و همچنین اگر در کلمه اى الف باشد و حرف قبل از الف در آن کلمه زبر داشته باشد و حرف بعد از الف در آن کلمه همزه باشد مثل جاء بهتر است الف آن را بکشد و نیز اگر در کلمه اى (ى) باشد و حرف قبل از (ى) در آن کلمه زیر داشته باشد و حرف بعد از (ى) در آن کلمه همزه باشد مثل جىء بهتر آن است (ى) را با مد بخواند و اگر بعد از این واو و الف و (ى) به جاى همزه (ء) حرفى باشد که ساکن است یعنى زیر و زبر و ضمه ندارد باز هم بهتر آن است که این سه حرف را با مد بخواند مثلاً در ولاالضّالّین که بعد از الف حرف لام ساکن است بهتر آن را با مد بخواند.

خلاصه : رعایت مد در قرائت نماز واجب نیست ولی بهتر است به مقداری که عرفا گفته شود مد رعایت شده؛ کشیده شود.

مسأله 1030 ـ اقوى این است که لازم نیست در نماز وقف به حرکت و وصل به سکون را مراعات نماید .

 

7. آیة الله العظمی سیستانی (دامت برکاته) :

 

1009 - اگـر یـکـى از کلمات حمد یا سوره را نداند یا عمدا آن را نگوید یا به جاى حرفى حرف دیگر بگوید , مـثـلا بـه جاى ( ض ) ( ظ ) بگوید یا جایى که باید بدون زیر و زبر خوانده شود , زیر و زبر بدهد یا تشدید را نگوید نماز او باطل است .

1010 - اگـر انـسان کلمه اى را که یاد گرفته صحیح بداند و در نماز همان طور بخواند و بعد بفهمد غلط خوانده لازم نیست دوباره نماز را بخواند.

1011 - اگر زیر و زبر کلمه اى را نداند یا نداند مثلا کلمه اى به ( ه ) است یا به ( ح ) باید یاد بگیرد و چنانچه دو جور یا بیشتر بخواند اگر به واسطه غلط خواندن نه قرآن و نه ذکر خدا حساب شود نمازش باطل است و در صـورتـى کـه هر دو جور خواندن صحیح باشد مثل اهدنا الصراط المستقیم که مى شود با سین و با صاد قرائت کرد تکرار آن به دو جور ضرر ندارد.

1012 - ظاهرا صحت قرائت توقف بر مَد ندارد پس چنانچه مد را رعایت نکند باز هم نماز صحیح است .

ولی در مثل ( ولا الضالین ) که تحفظ بر تشدید و الف توقف بر مقدارى مد دارد باید به همان مقدار الف را مد دهد.

1013- احـتـیـاط مستحب آن است که در نماز , وقف به حرکت و وصل به سکون ننماید .

س : آیادر سوره حمد لین الضالین را بکشیم ؟

ج : واجب است

 

8. آیة الله العظمی مکارم شیرازی (دامت برکاته) :

 

مسأله 914ـ هرگاه یکى از کلمات حمد و سوره یا ذکرهاى دیگر نماز را نداند، یا زیر و زبر آن را غلط بخواند، یا حرفى را به حرف دیگرى تبدیل کند، مثلاً به جاى (ض) (ز) بگوید بطورى که از نظر لغت عرب غلط باشد، نماز او باطل است.

مسأله 915ـ هرگاه کلمه یا تلفّظ آیه یا ذکرى را صحیح مى دانسته و مدّتى در نمازها خوانده وبعد مى فهمد غلط بوده، نمازش اعاده ندارد، هرچند احتیاط مستحب اعاده یا قضاى آن است.

 

مسأله 916ـ لازم نیست آنچه را علماى تجوید براى بهتر خوانى قرآن ذکر کرده اند رعایت کند، بلکه لازم است طورى بخواند که بگویند عربى صحیح است هرچند رعایت دستورات تجوید بهتر است.

 

مسأله 917ـ احتیاط واجب آن است که در نماز، وقف به حرکت ننماید .

 

آیة الله العظمی نوری همدانی :

 

(مساله 1001)اگر  یکی  از  کلمات  حمد  یا سوره را نداند ، یا عمداً آن را نگوید یا به جای حرفی حرف دیگر بگوید ، مثلاً به جای ( ض ) ( ظ ) بگوید یا جائی که باید بدون زیر و زبر خوانده شود ، زیر وزبر بدهد ، یا تشدید را نگوید ، نماز او باطل است .

 

( مساله 1002 ) اگر انسان کامه ای را صحیح بداند و در نماز همانطور بخواند و بعد بفهمد غلط خوانده ، احتیاط واجب آن است که دوباره بخواند و اگر وقت گذشته ، قضا نماید .

 

( مساله 1003 ) اگر زیر وزبر کلمه ای را نداند ، باید یاد بگیرد ، ولی اگر کلمه ای را که وقف کردن آخر آن جائز است همیشه وقف کند ، یادگرفتن زیر و زبر آن لازم نیست و نیز ا  گر نداند مثلاً کلمه ای به ( س ) است یا به ( ص ) باید یاد بگیرد و چنانچه دو جور یا بیشتر بخواند  ،  مثل  آنکه در اهدنا الصراط المستقیم ، مستقیم را یک مرتبه با سین و یک مرتبه  با  صاد  بخواند نمازش باطل است ، مگر انکه هر دو جور قرائت شده باشد و به امید رسیدن به واقع بخواند .

 

( مساله 1004 ) اگر  در کلمه ای ( واو ) باشد و حرف قبل از ( واو ) در آن کلمه پیش داشته باشد و حرف بعد از ( واو ) در آن کلمه همزه ( ء ) باشد ، مثل کلمة سوء باید آن ( واو ) را مد   بدهد  ، یعنی آن ر ا بکشدو همچنین اگر  در کلمه ای ( الف ) باشد و حرف قبل از ( الف ) در آن کلمه زبرداشته باشد و حرف  بعد از (الف) درآن کلمه  همزه  باشد ،  مل ( جاء )باید(الف)  آن را بکشد  و نیز  اگر در کلمهای ( ی ) باشد و حرف پیش از ( ی ) در آن کلمه زیرداشته باشد و حرف بعد از ( ی ) در آن کلمه همزه باشد ، مثل ( جی ء ) باید ( ی) را با مد بخواند و اگر بعد از این ( و او ) و ( الف ) و ( ی) به جای همزه ( ء ) حرفی باشد که ساکن است یعنی زیر وزبر و پیش ندارد باز هم باید این سه  حرف  را  با  مد  بخواند ، مثلاً در ولا الضالین که بعد از  ( الف ) حرف  ( لام )  ساکن است  باید  ( الف ) آن را با  مد بخواند .  و  چنانچه   به  دستوری  که  گفته  شد  رفتار  نکند  احتیاط  واجب  آن  است  که نماز را تمام کند و دوباره بخواند .

 

( مساله 1005 ) احتیاط واجب آن است که در نماز ، وقف به حرکت و وصل به سکون ننماید.

 

9. آیة الله العظمی حاج شیخ حسین وحید خراسانی (دامت برکاته) :

 

مسأله 1009 - اگر یکى از کلمات حمد یا سوره را نداند و مقصر باشد ، یا عمدا آن را نگوید ، یا به جاى حرفى حرف دیگر بگوید ، مثلا به جاى ( ض ) ، ( ظ ) بگوید ، یا جایى که باید بدون زیر وزبر خوانده شود ، زیر وزبر بدهد ، یا تشدید را نگوید ، نماز او باطل است .

مسأله 1011 - اگر نداند مثلا کلمه اى به ( س ) است یا به ( ص ) باید یاد بگیرد ، و چنانچه دو جور یا بیشتر بخواند ، در صورتى که قصد جزئیت داشته باشد به آنچه که صحیح است و به غیر آن هم عرفا ذکر غلط یا قرآن غلط گفته شود - مثل آن که در ( اهدنا الصراط المستقیم ) مستقیم را یک مرتبه با ( س ) و یک مرتبه با ( ص ) بخواند - نمازش صحیح است ، و در صورتى که کلام آدمى گفته شود ، نمازش باطل است ، و همچنین است اگر مثلا زیر وزبر کلمه اى را نداند ، ولى اگر در آخر کلمه اى باشد که وقف بر آن جایز است و همیشه وقف کند یا وصل به سکون نماید ، یاد گرفتن حرکت آخر آن کلمه واجب نیست ، و نمازش صحیح است .

 

مسأله 1012 - اگر در کلمه اى واو باشد و حرف قبل از واو در آن کلمه پیش داشته باشد ، و حرف بعد از واو در آن کلمه همزه باشد ، مثل کلمهء ( سوء ) و همچنین اگر در کلمه اى الف باشد و حرف قبل از الف در آن کلمه زبر داشته باشد و حرف بعد از الف در آن کلمه همزه باشد ، مثل ( جآء ) و نیز اگر در کلمه اى یاء باشد و حرف پیش از یاء در آن کلمه زیر داشته باشد و حرف بعد از یاء در آن کلمه همزه باشد مثل ( جئ ) بنابر احتیاط مستحب این سه حرف را با مد - یعنى با کشیدن - بخواند . و اگر بعد از این حروف - واو و الف ویاء - به جاى همزه حرفى باشد که ساکن است - یعنى زیر وزبر و پیش ندارد - باید این سه حرف را مد بدهد ، مثلا در ( ولا الضآلین ) که بعد از الف حرف لام ساکن است ، باید الف آن را با مد بخواند ، و چنانچه به دستورى که در این صورت بیان شد رفتار نکند ، نمازش باطل است .

 

مسأله 1013 - احتیاط واجب آن است که در نماز وقف به حرکت ننماید .

 

10 . آیة الله العظمی صافی گلپایگانی (دامت برکاته) :

 

(مـسـاله 1009) اگر یکى از کلمات حمد یا سوره را نداند یا عمدا آن را نگوید یابجاى حرفى حرف دیـگـر بـگـوید مثلا بجاى ض ظ بگوید, یا جایى که بایدبدون زیر وزبر خوانده شود, زیر وزبر بدهد, یا تشدید را نگوید نماز او باطل است .

(مـسـالـه 1010) اگر انسان کلمه اى را صحیح بداند ودر نماز همان طور بخواند وبعدبفهمد غل ط خوانده , باید دوباره نماز را بخواند و اگر وقت گذشته قضا نماید.

(مـسـاله 1011) اگر زیر وزبر کلمه اى را نداند یا نداند مثلا کلمه اى به س است یابه ص , باید یاد بگیرد وچنانچه دو جور یا بیشتر بخواند, مثل آن که در اهدناالصراط المستقیم , مستقیم را یک مرتبه با سین ویک مرتبه با صاد بخواند,نمازش باطل است .

(مساله 1012) اگر در کلمه اى واو باشد وحرف قبل از واو در آن کلمه پیش داشته باشد وحرف بعد از واو در آن کـلـمـه هـمـزه بـاشـد مثل کلمه سوء باید آن واو را مد بدهد یعنى آن را بکشد و هـمـچنین اگر در کلمه اى الف باشد وحرف بعد از الف درآن کلمه همزه باشد مثل ج باید الف آن را بـکـشـد و نـیز اگر در کلمه اى ى باشد و حرف پیش از ى در آن کلمه زیر داشته باشد وحـرف بـعد از ى درآن کلمه همزه باشد مثل جى باید ى را بامد بخواند و اگر بعد از این واو و الف و یا,بجاى همزه حرفى باشد که ساکن است یعنى زیر وزبر وپیش ندارد باز هم باید این سه حـرف را بـا مـد بخواند, مثلا در ولا الضالین که بعد از الف , حرف لام ساکن است , باید الف آن را بـامـد بخواند وچنانچه به دستورى که گفته شد رفتار نکند,احتیاط آن است که نماز را تمام کند ودوباره بخواند.

خلاصه : اگر سبب مّد سکون بود ، مّد واجب ، و اگر همزه باشد مّد واجب نیست.

 

(مـساله 1013) احتیاط است که در نمازوقف به حرکت ووصل به سکون ننماید.

 

11. آیة الله العظمی حاج شیخ جعفرسبحانی(دامت برکاته) :

 

(مسأله 842) اگر یکى از کلمات حمد و سوره را نداند، یا عمداً آن را نگوید یا به جاى حرفى، حرف دیگر بگوید مثلا به جاى (ض)، (ظ) بگوید یا جایى که باید بدون زیر و زبر خوانده شود، زیر و زبر بدهد، یا تشدید را نگوید نماز او باطل است.

 

(مسأله 843) اگر زیر و زبر کلمه اى را نداند باید یاد بگیرد ولى اگر کلمه اى که وقف کردن آخر آن جایز است مى تواند همیشه وقف کند و یاد گرفتن زیر و زبر آن لازم نیست و نیز اگر نداند مثلا کلمه اى با (س) است یا با (ص) باید یاد بگیرد و چنانچه دو جور یا بیشتر بخواند، مثل آن که در اهدنا الصراط المستقیم، «مستقیم» را یک مرتبه با (س) و یک مرتبه با (ص) بخواند نمازش باطل است مگر آن که هر دو جور قرائت شده باشد و به امید رسیدن به واقع بخواند.

(مسأله 844) احتیاط مستحب آن است که در نماز، وقف به حرکت و وصل به سکون ننماید .

************

در پایان این بخش باید یادآور شویم که قرائت صحیح برای امام جماعت از اهمیت ویژه ای برخوردار است به طوری که همه مراجع بزرگوار در پاسخ به این سوال که آیا می توان به امام جماعتی که قرائت صحیحی ندارد اقتداء کرد؟ می فرمایند نمی شود و جایز نیست .و حتی قرائت صحیحتر از مهمترین مرجحات امام جماعت است . به این معنا که مشهور فقها اقرء بودن امام جماعت (یعنی قرائت صحیح تر) را از افقه بودن(یعنی آگاه تر بودن به مسایل دین) بالاتر دانسته اند.                

در صورت اختلاف دویا چند نفر درباره ی امامت،ابتدا منتخب از سوى مأمومان، بر دیگران مقدّم است ودر فرض اختلاف مأمومان در تقدیم فردى، به مرجّحات رجوع مى‌شود. در شمار مرجّحات ونیز ترتیب بین آن‌ها وتقدیم یکى بر دیگرى اختلاف است. ولی قول مشهور؛ تقدیم «أقرأ» (آن که قرائتش نیکوتر است) بر «أفقه» (داناترین به مسائل واحکام شرعى) و«أفقه» بر سایر مرجّحات است ( جواهر الکلام،ج ۱۳، ص ۳۵۷ تا ۳۶۶. )   

نکته مهم :

در پایان این بخش باید یادآور شویم که قرائت صحیح برای امام جماعت از اهمیت ویژه ای برخوردار است به طوری که همه مراجع بزرگوار در پاسخ به این سوال که آیا می توان به امام جماعتی که قرائت صحیحی ندارد اقتداء کرد؟ می فرمایند نمی شود و جایز نیست .و حتی قرائت صحیحتر از مهمترین مرجحات امام جماعت است . به این معنا که مشهور فقها اقرء بودن امام جماعت (یعنی دارای قرائت صحیح تر بودن) را از افقه بودن(یعنی آگاه تر بودن به مسایل دین) بالاتر دانسته اند.          

 

توجه :

در صورت اختلاف دویا چند نفر درباره ی امامت،ابتدا منتخب از سوى مأمومان، بر دیگران مقدّم است ودر فرض اختلاف مأمومان در تقدیم فردى، به مرجّحات رجوع مى‌شود. در شمار مرجّحات ونیز ترتیب بین آن‌ها وتقدیم یکى بر دیگرى اختلاف است. ولی قول مشهور؛ تقدیم «أقرأ» (آن که قرائتش نیکوتر است) بر «أفقه» (داناترین به مسائل واحکام شرعى) و تقدیم «أفقه» بر سایر مرجّحات است . ( جواهر الکلام،ج ۱۳، ص ۳۵۷ تا ۳۶۶. )