ویژه اربعین
اربعین در قرآن و حدیث
اربعین در فرهنگ قرآنی و روایی عدد مهم ، پرکاربرد و پر رمز و رازی است . موارد عدد چهل بخصوص در احادیث به طرز شگفت انگیزی زیاد است مانند اینکه پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) چهل نفر از فامیلش را دعوت کرد.امیرالمومنین (علیه السّلام) فرمود:اگر چهل یار می داشتم حقم را میگرفتم. امام زمان(علیه السّلام) وقتی ظهور می کند در قامت یک مرد چهل ساله است. امام سجاد (علیه السّلام) چهل بار به مکه رفت، اما حتی یک شلاق هم به حیوانش نزد و...
اما معنای واقعی اربعین و عدد چهل هنگامی معنای متعالی خود را یافت که مولای مظلوم عالم با تشنگی و گرسنگی و به فجیع ترین وضع ممکن به شهادت رسید و تا چهل روز حتی یک زائر از آدمیان نداشت و بعد از آن جابر ، صحابی گرانقدر رسول خدا و از شیفتگان اهل بیت به دیدار یار آمد. اما چرا جابر ؟ نمی دانم شاید حرفم درست نباشد ولی گویا خدای متعال فقط عذر جابر و عطیه (کمک و همراه و راهنمای جابر) را پذیرفته است . به نظر زیارت اربعین را به هر کسی نمی دهند و جابر اگر چشم سرش هم مانند چشم دلش باز بود حتی با کهولت سن حاضر بود بار ها جانش را فدای سید و سالار شهیدان کند . شگفتا بر این امت ناسپاس چه گذشته است ؟ هنوز جند سال بیش تر از نزول این آیه نگذشته که «قل لا اسئلکم علیه اجرا الا المودة فى القربى» مگر این همان حسینی نیست که پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم)فرمود حسین از من و من از حسینم و مگر او همان حسینی نیست که جایش در آغوش رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) بود و به احترام بازی او روی دوش رسول خدا سجده ی نماز طولانی می شد و مگر این لب و دهان همان لب و دهانی نیست که پیامبر آ ن را می بوسید و ...
کلمه اربعین در قرآن چهار بار تکرار شده که عبارتند از:
اعوذ بالله من الشیطان الرجیم
بسم الله الرحمان الرحیم
1.وَ إِذْ واعَدْنا مُوسى أَرْبَعینَ لَیْلَةً ثُمَّ اتَّخَذْتُمُ الْعِجْلَ مِنْ بَعْدِهِ وَ أَنْتُمْ ظالِمُونَ (51)بقره
و (به یاد آورید) هنگامى را که با موسى چهل شب وعده گذاردیم (و او، براى گرفتن فرمانهاى الهى، به میعادگاه آمد) سپس شما گوساله را بعد از او (معبود خود) انتخاب نمودید در حالى که ستمکار بودید. (51)
2.قالَ فَإِنَّها مُحَرَّمَةٌ عَلَیْهِمْ أَرْبَعینَ سَنَةً یَتیهُونَ فِی الْأَرْضِ فَلا تَأْسَ عَلَى الْقَوْمِ الْفاسِقینَ(26)مائده
خداوند (به موسى) فرمود: «این سرزمین (مقدس)، تا چهل سال بر آنها ممنوع است (و به آن نخواهند رسید) پیوسته در زمین (در این بیابان)، سرگردان خواهند بود و در باره (سرنوشت) این جمعیّت گنهکار، غمگین مباش!» (26)
3.وَ واعَدْنا مُوسى ثَلاثینَ لَیْلَةً وَ أَتْمَمْناها بِعَشْرٍ فَتَمَّ میقاتُ رَبِّهِ أَرْبَعینَ لَیْلَةً وَ قالَ مُوسىلِأَخیهِ هارُونَ اخْلُفْنی فی قَوْمی وَ أَصْلِحْ وَ لا تَتَّبِعْ سَبیلَ الْمُفْسِدینَ(142)اعراف
و ما با موسى، سى شب وعده گذاشتیم سپس آن را با ده شب (دیگر) تکمیل نمودیم به این ترتیب، میعاد پروردگارش (با او)، چهل شب تمام شد. و موسى به برادرش هارون گفت: «جانشین من در میان قومم باش. و (آنها) را اصلاح کن!و از روش مفسدان، پیروى منما!»
4.وَ وَصَّیْنَا الْإِنْسانَ بِوالِدَیْهِ إِحْساناً حَمَلَتْهُ أُمُّهُ کُرْهاً وَ وَضَعَتْهُ کُرْهاً وَ حَمْلُهُ وَ فِصالُهُ ثَلاثُونَ شَهْراً حَتَّى إِذا بَلَغَ أَشُدَّهُ وَ بَلَغَ أَرْبَعینَ سَنَةً قالَ رَبِّ أَوْزِعْنی أَنْ أَشْکُرَ نِعْمَتَکَ الَّتی أَنْعَمْتَ عَلَیَّ وَ عَلى والِدَیَّ وَ أَنْ أَعْمَلَ صالِحاً تَرْضاهُ وَ أَصْلِحْ لی فی ذُرِّیَّتی إِنِّی تُبْتُ إِلَیْکَ وَ إِنِّی مِنَ الْمُسْلِمینَ (15) احقاف
ما به انسان توصیه کردیم که به پدر و مادرش نیکى کند، مادرش او را با ناراحتى حمل مىکند و با ناراحتى بر زمین مىگذارد و دوران حمل و از شیر بازگرفتنش سى ماه است تا زمانى که به کمال قدرت و رشد برسد و به چهل سالگى بالغ گردد مىگوید: «پروردگارا! مرا توفیق ده تا شکر نعمتى را که به من و پدر و مادرم دادى بجا آورم و کار شایستهاى انجام دهم که از آن خشنود باشى، و فرزندان مرا صالح گردان من به سوى تو بازمىگردم و توبه مىکنم، و من از مسلمانانم!»
کلمه اربعین در روایات بسیار مورد توجه قرار گرفته که به نمونه هایی از آن اشاره میکنیم:
1.سید اب طاووس در لهوف آورده است که : اِنَّ زینَ العابدینَ (علیه السّلام) بکى على ابیهِ اربعینََََسنة، صائما نهارَه، و قائما لیلَه...
حضرت زین العابدین (علیه السلام) چهل سال بر پدر بزرگوارش گریست در حالی که روزهایش را به روزه داری و شبها را به عبادت می ایستاد.
2.در حدیث 219 کامل الزیارات آمده است که امام صادق(علیه السّلام) به زراره فرمود: ای زراره بدان«ان السماء بکت علی الحسین (علیه السّلام) اربعین صباحا بالدم و ان الارض بکت اربعین صباحا بالسواد»
به درستی که آسمان چهل روز صبحگاه بر حسین (علیه السّلام) خون گریه کرد و زمین چهل روز به سیاهی گریست و خورشید چهل بامداد به کسوف و تیرگی و سرخی گریست.
3.همچنین در کتاب «کامل الزیارات» آمده است که امام صادق (علیه السّلام) درباره حضرت سیدالشهدا(علیه السّلام) می‌فرماید: آسمان فقط برای امام حسین(علیه السّلام) و یحیی‌بن زکریا گریه کرد و برای هیچ‌کس دیگری گریه نکرد و 40 روز آسمان هنگام طلوع و غروب خورشید، قرمز بود و این بیانگر گریه آسمان بود.
4.امام صادق (علیه السّلام) فرمودند: مَنْ حَفِظَ مِنْ أَحَادِیثِنَا أَرْبَعِینَ حَدِیثاً بَعَثَهُ اللَّهُ یَوْمَ الْقِیَامَةِ عَالِماً فَقِیهاً. الکافی(ط - الإسلامیة) ؛ ج1 ؛ ص49
هر کس جهل حدیث از سخنان ما را حفظ کند خدای متعال او را در روز قیامت بر انگیزد در حالی که عالم و فقیه است.
5.پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) به امیرالمومنین (علیه السّلام) فرمود: «یَا عَلِیُّ شَارِبُ الْخَمْرِ لَا یَقْبَلُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ صَلَاتَهُ أَرْبَعِینَ یَوْماً» (من لا یحضره الفقیه، ج4، ص352)
کسی که اهل مشروبات الکلی باشد، (اگر نمازخوان باشد) خدا نمازش را تا چهل روز قبول نمی کند.
6.امام صادق (علیه السّلام) فرمودند: «مَنْ قَدَّمَ أَرْبَعِینَ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ ثُمَّ دَعَا اسْتُجِیبَ لَهُ» (کافى، ج2، ص509)
هر کس در دعا چهل مومن را مقدم کند دعایش مستجاب می شود.
7.پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: «مَنْ أَخْلَصَ لِلَّهِ أَرْبَعِینَ یَوْماً فَجَّرَ اللّهُ یَنَابِیعَ الْحِکْمَةِ مِنْ قَلْبِهِ عَلَى لِسَانِهِ» (عدة الداعی، ص232)
هر کس چهل روز (اعمال و نیاتش ) را برای خدا خالص کند خداوند چشمه های جوشان حکمت را از قلب به زبانش جاری می گرداند.
8.پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: «إِنَّ صَبْرَ الْمُسْلِمِ فِی بَعْضِ مَوَاطِنِ الْجِهَادِ یَوْماً وَاحِداً خَیْرٌ لَهُ مِنْ عِبَادَةِ أَرْبَعِینَ سَنَةً» (عوالیاللآلی، ج1، ص282).
اگر یک نفر در یک روز در حال جهاد (اکبر یا اصغر) باشد ، ارزشش از چهل سال عبادت بیشتر است.
9.پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: «یَوْمٌ وَاحِدٌ مِنْ سُلْطَانٍ عَادِلٍ خَیْرٌ مِنْ مَطَرٍ أَرْبَعِینَ یَوْماً» (مستدرک الوسائل، ج18، ص9)
یک روز حکومت حاکم عادل بهتر ازبارنی است که چهل روز ببارد.
9.امام صادق (علیه السّلام) فرمودند: إِنَّ الْعَبْدَ لَفِی فُسْحَةٍ مِنْ أَمْرِهِ مَا بَیْنَهُ وَ بَیْنَ أَرْبَعِینَ سَنَةً فَإِذَا بَلَغَ أَرْبَعِینَ سَنَةً أَوْحَى اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَى مَلَکَیْهِ قَدْ عَمَّرْتُ عَبْدِی هَذَا عُمُراً فَغَلِّظَا وَ شَدِّدَا وَ تَحَفَّظَا وَ اکْتُبَا عَلَیْهِ قَلِیلَ عَمَلِهِ وَ کَثِیرَهُ وَ صَغِیرَهُ وَ کَبِیرَهُ. (روضه کافى، ج8، ص108)
بنده تا رسیدن به چهل سالگى از گونهاى وسعت و آسان گیری در برابر اعمالش برخوردار است. پس چون به چهل سالگى رسد خداوند عزّ و جلّ به دو فرشته مراقب او وحى می کند که من به بنده خود این عمر را بخشیدم، پس بر او سخت ومحکم گیرید و خوب بپاییدش و هر کار کم و بیش و خرد و کلان او را بنویسید.
10.پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: مَنْ خَرَجَ یَطْلُبُ بَاباً مِنْ عِلْمٍ لِیَرُدَّ بِهِ بَاطِلًا إِلَى حَقٍّ أَوْ ضَلَالَةٍ إِلَى هُدًى، کَانَ عَمَلُهُ ذَلِکَ کَعِبَادَةِ مُتَعَبِّدٍ أَرْبَعِینَ عَاماً. الأمالی (للطوسی) / ص 619
هر کس برای یاد گیری بابی از علم حرکت کند تا اینکه با آن علم ، امر باطلی را به وسیله حقی و گمراهیی را به وسیله هدایتی از بین ببرد این کارش برابر است با کسی که چهل سال عبادت کرده است.
11.پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: مَنِ اغْتَابَ مُسْلِماً أَوْ مُسْلِمَةً لَمْ یَقْبَلِ اللَّهُ تَعَالَى صَلَاتَهُ وَ لَا صِیَامَهُ أَرْبَعِینَ یَوْماً إِلَّا أَنْ یَغْفِرَ لَهُ صَاحِبُهُ.جامع الأخبار(للشعیری) ص/146
هر کس از مرد یا زن مسلمانی غیبت کند خدای متعال نماز و روزه اش را تا چهل روز قبول نمی کند مگر اینکه آن مرد یا زن مسلمان او را ببخشد.
اَللّهُمَّ ارْزُقْنی شَفاعَهَ الْحُسَیْنِ یَوْمَ الْوُرُودِ
التماس دعا - سامانی
